Една реминисценција, за крај
Во Париз, блиску до станицата Гар ди Нор/Gare du Nord, уште од 1876 година стои големка и убава театарска зграда, конципирана малку помпезно и квазимонументално, демек: како место предодредено за важни настани. Позната и запаметена под разни имиња, таа – меѓутоа – станала навистина важна дури во 1974 година, кога во неа Питер Брук го сместил својот париски центар за театарски истражувања (и со тоа ја спасил од сигурно уривање, бидејќи било планирано на нејзиното место да се направи паркинг). Денес е тоа, можеби, најпознатиот театар во сиот Париз. Го викаат, просто, Буф ди Нор/Bouffes du Nord.
Обновувајќи ја зградата на Буф ди Нор, особено нејзината сцена и салонот, Брук вложил огромни напори за да ја сочува, да ја покаже, да ја ревалоризира, дури и да ја наметне сета историја/меморија што во протег на изминативе децении се изнасобрала во нејзините големи ѕидишта, под нејзините високи тавани, врз нејзините масивни дрвени скали… Насекаде низ ентериерот се гледаат траги од повеќе слоеви дамнешна боја (доминира некое тешко/затворено бордо!), делови од орнаментиката од минатите времиња, дупки и пукнатини останати по некои поранешни интервенции, крпеници и додавки што ги правеле некои мртви раце.
Додека седите во Буф ди Нор и ја гледате некоја претстава, сеедно која, не можете а да не го чувствува и силниот притисок на натрупаното театарското паметење, заради кое овој театар и го доживувате како моќно симболичко место. Очудувачко во секоја смисла.
Место на меморија.
Консултирана лиртература:
Аристотел (1990), За поетиката. Прев. Михаил Д. Петрушевски,. Скопје:Култура
Bertoša, Miroslav (2007), Kruh, mašta&mast – Prizori i memorabilije o staroj Puli.
Zagreb:Duriex
Brook, Peter (1988), The Empty Space. London:Mc Gibbon and Kee
Connerton, Paul (1995), How Societies Remember. Cambridge University Press
Чашуле, Коле (2002), Црнила. Во: Драми, Книга 1. Скопје:Матица македонска
Divignaud, Jean (1978), Sociologija pozorišta (kolektivne senke). Prev. B. i J. Jelić. Beograd:BIGZ
Isnenghi, Mario, ed. (1996-1997), I luoghi della memoria, 3vv. Roma-Bari:Ed. Laterza
Isnenghi, Mario (2004), L’Italia in piazza – I luoghi della vita publica dal 1848 ai giorni nostri. Bologna:Mulino
Јовановиќ, Душан (2007), Ослободувањето на Скопје. Скопје:Матица
Pavis, Patrice (2004), Pojmovnik teatra. Prev. J. Rajak. Zagreb:Antibarbarus
Selem, Petar (2002), Doba režije. Zagreb:Školska knjiga
Solar, Milivoj (2006), Rječnik književnog nazivlja. Zagreb:Golden marketing-Tehnička knjiga
Zeldin, Theodore (2005), Intimna povijest čovječanstva. Prev. L. Bekavac, Zagreb:VBZ
(2007)