Оди во предната соба – ништо. Колите шушливо минуваат преку мократа улица. Ја проверува вратата, добро е заклучена. Но, пикнат под вратата, лежи голем златен коверт со нејзиното име на него, напишано со убави ракописни сини букви. Без адреса, без марка. Тоа ли ја сепнало, пикањето на ковертот под вратата? Готова е да го отвори, кога се појавува Симкин и тропка врз излогот со рачката на својот чадор. Притискајќи го ковертот врз градите, му отвора на стариот кројач, кој околу вратот го носи познатиот сантиметар. Додека одат кон задната соба, тој го испитува дуќанот, фрлајќи погледи од под којзнае од кога непоткастрените веѓи. При нивната прва средба, тој ѝ кажа на Соња дека повеќе сака директно да контактира со станарите, отколку тоа да го прави преку агенти, кои најчесто не правеа ништо за да си ја заработат провизијата. И така во шест, на секој шести во месецот, доаѓаше не само да ја земе киријата, туку и самиот да оцени како му оди работата на кираџијата. Соња неодамна ја искористи можноста и го продолжи договорот за уште три години, иако не пред Симкин детално да ја испраша за тоа дали е способна да ги намирува обврските. Лошо време е, рече тој. Насекаде се затвораат продавниците. Ќе биде и полошо. Тој тоа го видел и порано, во овие педесет години откако е доселен од Бугарија. Економијата беше како музичка игра: додека луѓето трчкаа наоколу, весело тргувајќи, имаше столче за секого. Но кога банкарите и политичарите го штракнаа прекинувачот и музиката сопре, луѓето останаа не само без столчиња, туку и без панталони и без задници. И тој самиот изгорел неколку пати: пропаднала некогаш успешната работа на кираџијата, прогласуваат банкрот, а кутриот сопственик останува со празна зграда и со договор кој не вреди ни колку хартијата на која е напишан.
Седат пред огнот и опуштено разговараат за ненадејниот почеток на зимата. Оваа година воопшто немаше есен, вели Симкин играјќи си со крајот на сантиметарот. Тоа му е омиленото годишно време. Шумењето на јаворовите лисја врз битуменот го потсетува на Бугарија. Како дете во Софија пред Втората светска војна трчал низ прекривката од тополови лисја врз калдрмисаните улици. Од бројните разговори, Соња знаеше дека Лав Симкин е роден во Софија, каде татко му и дедо му, кои се доселиле од Солун, исто така биле кројачи. Неговите предци, шпански Евреи, или Сефардски Евреи како што почесто ги нарекуваа, Инквизицијата ги протерала од Каталонија. Запознаен со нивните занаетчиски вештини, отоманскиот султан Бајазит II ги повикал бегалците да се населат низ Отоманската Империја. Дедото Симкин убаво работел во Солун, изработувајќи фесови за Евреите, муслиманите и христијаните. Во тоа време, ако човек сакал да напредува во својата струка, морал да му ја покаже својата лојалност на султанот, што значело носење фес со црно перче. Работата со изработката на фесовите опаднала со падот на Отоманската Империја. Кога Турците се повлекле од Солун во 1912 г., дедото Симкин го преселил семејството и се населиле во Софија. Сигурно имал шесто сетило за тоа што ќе случи триесет години подоцна. Во 1943 г., еврејското население во Солун било опколено од Нацистите и испратено во концентрациони логори. Од некоја причина, бугарската влада, сојузник на Германците, се заложила за своите еврејски граѓани и ги спасила од гасните комори. Кога фашистите биле поразени и комунистите го презеле владеењето со Бугарија, Симкини заминале во Франција, од каде, само со бовча под раката, дваесет и четири годишниот Лав Симкин дошол тука.
Пружините крцкаат и тој седнува подисправено. А работата? ја прашува тој со подлабок глас. Се продаваат ли книгите? Се движат, одговара Соња, давајќи му ја киријата. Тој си го лиже прстот и вешто ги брои банкнотите. Со ковертот во скутот, Соња го проучува ракописот, но не може да му додели лице. Веѓите на Симкин паѓаат, долната усна му сјае. Има кусок во киријата. Таа побрзува да се извини. Ќе му надомести следниот месец, или уште утре, ако сака. Тој незадоволно се мурти. Еден календарски ден е долго деловно време. Сè може да се случи во оваа несигурна клима. Дали би сакал неколку книги во замена? Симкин ги затвора очите и ја крева брадата. Дали работата навистина ѝ оди добро? ја прашува, извивајќи ги краевите на веѓите. Со десната дланка крената кон огнот, Соња се колне дека книгите одат, не толку добро колку што би сакала, но доволно за живеачка. Симкин кима и ја потсетува на своите загуби од сметководителот. Соња му вели дека прометот ѝ се намалил поради другите книжарници кои се отвориле во околината. Ова нема долго да трае, го уверува. Тоа се само матни бизниси. Тој кима, неуверен. Како тебе ти оди работата? продолжува таа. Тој истакнува дека заработува од рецесијата. Луѓето не можат да купат нови алишта па ги преправаат и поправаат оние кои ги имаат. Не само тоа, младите кои сега се доселуваат многу сакаат носена облека, која, се разбира, треба да се поправи и приспособи. Работите ни се слични, вели Соња. Ти го облекуваш телото а јас ја облекувам душата со идеи. Тој за миг размислува околу тоа, потоа ја вади книгата со сметки, нешто запишува, ја кине страницата и ѝ ја подава. Кусокот? Може да почека до следниот месец, вели тој, станувајќи. На вратата ѝ посакува добра ноќ, со надеж за подобро идниот месец. Таа штракнува со бравата, ја проверува неколку пати, ги гасне светлата пред дуќанот и побрзува кон задната соба.
Отворајќи го ковертот со нож за хартија, Соња брои девет на рака напишани страници. На првата, со големи букви испишани со рака вешта во користењето налив-перо, пишува ПРВИОТ ДИЈАЛОГ. Таа брзо врти на последната страница – го нема името на авторот, ниту белешка со објаснување. Збунета, седнува и го спотнува огнот. Страниците се со текстура и без линии, но ракописот е совршено хоризонтален; зборовите нежно се навалени нанапред, а растојанието меѓу нив е уедначено. Од подалеку, ракописот би можел да делува како да е сработен на компјутер – печат со итализиран фонт. Испитувајќи ја првата страница под светлото на голата светилка над главата, може да ја види текстурата на мастилото во секоја буква, движењето на перото, благото треперење (јасно како отпечаток од прст) во дланката на анонимниот автор. Одеднаш, на Соња ѝ паѓа на памет дека пишувањето е толку внимателно што авторот никако не би можел да направи повеќе од една копија. Но, зошто го пратил оригиналот? И тоа така што лесно можел неповратно да се загуби? Сериозен писател би користел компјутер и би пратил отпечатен текст, или барем фотокопија. Дали авторот по грешка го пратил оригиналот наместо копијата? Дали тој или таа ќе ја сфати грешката и ќе дојде во дуќанот следното утро? Доста претпоставки. Пали цигара, длабоко повлекува, и го дува чадот настрана. Одговорот на мистеријата можеби лежи во самото дело. И одеднаш го чувствува познатото треперење од возбуда при сознанието дека влезната врата е заклучена и дека таа е прекрасно сама, без обврска, конечно слободна да ужива во страсното уживање на читањето, потполно да му го предаде телото на текстот кој почива во нејзиниот скут.
[…]
Превод од англиски: Игор Исаковски