* * *
Она што кинеското сликарство го прави особено провокативно од филозофски аспект е неговата иманентна условеност токму од филозофијата. Двете основни филозофски учења со кои е врзана кинеската уметност се таоизмот и будизмот. И двете се филозофии на искуството, токму затоа што Кинезите се луѓе на практиката, во непосреден контакт со природата, што значи животот. Естетиката не е одвоен сегмент од животот, исто како што човекот не е антипод на природата. Сето богатство на изразување е само откинат дел од духовното единство на животните манифестации.
Кинеската филозофија се чита во секој облик на живеењето и секој начин на изразувањето. Во случајов беше избрано токму она сликарство кое го носи најавтентичниот филозофски белег. Така сликарството станува исклучително средство за разбирање на таоизмот и кинескиот будизам, токму во обидот да се разбере самото тоа. Сепак со тоа не се исцрпува ниту се занемарува неговата естетска вредност. Уште повеќе, тоа го добива вистинскиот третман на легитимна филозофска дисциплина. Сликарството станува упатувач кон повисоките интелектуални нивоа и медиум за духовна наобразба. Се чини, во ниедна друга култура не биле толку силно сублимирани уметноста и филозофијата, така што филозофијата добива уметничка експресија, а уметноста станува визуелна филозофија.
(Темата подетално е обработена во мојот дипломски труд објавен во списанието Филозофија, бр.9, март, 2004)
Библиографија
1. van Briessen, Fritz, The Way of the Brush, Tuttle Publishing, Boston, 1998
2. Chan, Wing-Tsit, A Source Book in Chinese Philosophy, Princeton University Press, New Jersey, 1973
3. Дамјановић, Милан, Историја културе, Градина, 1977
4. Inada, Kenneth K. “A theory of oriental aestetics: a prolegomenon”, Philosophy East & West, Aug.97, Vol.47, Issue 2, p.117, 15p.
5. Кернс, Грејс, Филозофии на историјата, Култура, Скопје, 1993
6. Колер, Џон, Ориентални филозофии, Зумпрес, Скопје, 1996
7. Michael, Franz, China Through the Ages, Westview Press, 1994
8. Suzuki, D.T. (ed.William Barrett) Zen Buddhism, Doubleday & company inc. Garden City, New York, 1956
9. Legeza, Laszlo, Tao Magic, Thames and Hudson Ltd. London, 1975
10. Watts, Alan W. Put zena, Književne novine, Beograd, 1982
11. Watts, Alan W. The Spirit of Zen, Grove Press inc. New york, 1958
12. Yang Xin, Nie Chongzheng, Lang Shaojun, Richard M. Barnhart, James Cahill, Wu Hung, Three Thousand Years of Chinese Painting, Yale University Press and Foreign Languages Press, 1997