Кон изложбата „Мултиверзум“ на Симон Шемов
Ана Франговска, виш кустос
„Сето време е сега“, вели поетот и есеист Алек Дервен Хоуп, свесен за сложеноста што се јавува во поетската имагинација, која се храни со идеи за минатото и иднината од гледна точка на недостижното сега. Парадокс е вечноста. Вечноста не е физичко место, туку ментална состојба во која се размислува за секоја секунда од историјата како да се случува токму сега. Ова важи без разлика дали некој размислува за античка филозофија токму во овој момент или замислува идна можност заснована на интуиција во истиот момент, или дали едноставно гледа во ѕвезда чија светлина настанала во минатото, а заради временско-просторниот дискурс и патување таа е видлива за нас сега, што ги релативизира прашањата за безграничноста на просторот во универзумот, времето, светлината…
Оваа увертира се должи на потентна рефлексија врз десетлетна богата уметничка продукција која покрај „новиот“ емпиризам го носи и бремето на минатогодишното искуство подолго од половина век, со онтологијата и антолошкото значење на едно богато уметничко кредо. Предмет на елаборација е најновиот творечки циклус на маестро Симон Шемов, насловен „Мултиверзум“ која се занимава воглавно со аспекти на космологијата и космогонијата, т.е. со проблемите на појавата и егзистирањето на космосот и универзумот, а секако, преку оваа општа феноменолошка семантика и кон посебната хуманистичка егзистенцијална природа на човекот, трагање кон посебното од општото или обратно, преку субјективното и сингуларното кон безграничното.
За уметноста, интересите и значењето на овој одличен визуелен истражувач е елаборирано многу досега, а непосредно, заради истиов повод и претставување на изложбата „Мултиверзум“ исцрпен и херменевтички детален есеј напиша и колешката Соња Абаџиева во кој таа се навраќа на најзначајните фокални точки во творечкиот развој на овој значаен уметник, правејќихронолошки трансверзали на поврзување на претходното, со најновото творештво.
Размислувајќи на кој начин јас да пристапам кон анализа на изложбата, а сакајќи да избегнам тавтологија, се решавам да се осврнам на 4 феноменолошки аспекти кои се аналогни на неговите повторливи интереси низ хронологиската матрица и се провлекуваат како дискурсни нишки низ неговиот целокупен уметнички опус (од почетоците во средината на 60те на минатиот век до денес). Самите овие инспиративни аспекти се меѓусебно многу поврзани и зависни, т.е. се во логичен сооднос и се исклучително важни емпирии кои го дефинираат и неговиот најнов ouvre. Станува збор за неговиот интерес и природна индоктринација со Пантеизмот, сосема логично на него се надоврзува преокупираноста со прашањата за постанокот и екзистенцијата на универзумот, та оттука Космологијата/Космогонијата како клучни одредници ad acta, потоа аспектите на поврзаноста на уметноста и природата на Игрите (т.е. вечната потреба за истражување, експериментирање и анимирање и на себе си и на публиката – со одреден партиципативен директен или индиректен инпут) и Семиотиката, т.е. неговата преокупација со истражување и трансформирање на симболи и архетипови.
Магичната привлечност на природата
Ернст Хекел, во неговата книга со литографии „Уметнички форми во природата“[1] ќе напише:„Од мојата најрана младост бев маѓепсан од формалната убавина на живите суштества. Природата создава во нејзината утроба неисцрпно богатство на чудесни форми, чија убавина и разновидност допираат далеку од сета уметност создадена од човекот“.
Пантеизмот и човечката привлечност од убавината делат блиски односи. Можеби она што најмногу не исполнува со стравопочит и восхит од космосот е нашата перцепција за огромната убавина на природата и различноста, сложеноста и меѓусебната поврзаност на таа убавина. Можно е убавината на природата, особено зајдисонцата и планините покриени со облаци, да е она што ги наведува повеќето луѓе да веруваат во супериорноста и мудроста на нивните богови. Меѓутоа, теологијата на теизмот вклучува пренасочување на фокусот и емоциите од самата природа кон наводно невидливиот творец кој стои зад сè. Луѓето кои имаат пантеистички светоглед се помалку склони да го сметаат природниот свет како одраз на повисока сила и со поголема веројатност да го ценат за она што е: колективна креација на која треба да се восхитуваме. Научниците и другите натуралистички пантеисти може да бидат мистифицирани од појавата на толку силно чувство за поврзаност. Човечките суштества се инхерентно склони да ја негуваат природната средина бидејќи се развиле во неа. Терминот „биофилија“, измислен од американскиот натуралист Е. О. Вилсон, се однесува на „вродена емоционална припадност на луѓето кон други живи организми“, а според Ерих Фром човекот е биолошки обдарен за биофилија која е негова „примарна можност“[2].
[1]Haeckel, Ernest. Kunstformen der Natur.Leipzig und Wien: Bibliographiches Institut. 1889. Wayback Machine (archive.org), [accessed: 25.7.2023].
[2]Fromm, E. (1973). The Anatomy of Human Destructiveness. New York: Fawcett Crest, 407.