НОВЕ ФРАНГОВСКИ: Од уметност до живот

/, Галерија, Блесок бр. 153/НОВЕ ФРАНГОВСКИ: Од уметност до живот

НОВЕ ФРАНГОВСКИ: Од уметност до живот

„За ограничени фрагменти од времето и просторот, уметноста во себе концентрира визија за човечката состојба која, од време на време, означува моменти на напредок, исто како што личноста што се качува по темните скали на средновековната кула го гледа променливиот поглед низ тесните прозорци, а со тоа се уверува себеси дека, наспроти сите неизвесности, оди некаде“.
(Р. Арнхајм)

Уметноста на Нове Франговски зазема важно и оригинално место во европската естетска дебата од 1960-тите до денес. Како еминентен европски и медитерански уметник, неговиот апстрактен визуелен јазик делува на формите и контекстот што ги одредувал и продолжува да ги одредува. Нове Франговски отсекогаш го користел сликарството за да конструира морална архитектура која имплицира позиција на уметноста каде што ја зема предвид не само својата сегашност, туку и минатото кое е направено од форми и материја. Уметноста не е само начин на уметникот да ги компензира ограничувањата на светот преку неговата елаборација на формата, туку е и негова можност повторно да ја потврди нелинеарната природа на историското време.

Уметничкиот јазик е алатка за артикулирање на загубата на антрополошкото единство на човештвото, кое е победено не само од околностите на животот, туку и од суровото движење на историските настани, во конкретниот случај, движењето кое е поттикнато од низата сложени и драматични настани кои ја обликуваа историјата на Македонија. Апстрактното сликарство на Нове одбива категоризација во ригиден академизам на низа школи или стилски тенденции. Тоа не е ниту начин на оддалечување на уметноста од реалноста, туку движење кое поминува низ времето и просторот со кондензирање на материјата и гестот. Овде плодноста на уметноста не се манифестира во органска регресија, туку во способноста да се испреплетуваат времето и просторот, спојувајќи ги исто време во формалниот поредок на делото.

Апстракцијата на Нове Франговси означува радикална промена, семиотичко патување, кое раскинува со структурата на претставата или со концептуалноста на огледалото, или на рефлексијата или на секоја трансценденција на реалноста. Наместо тоа, неговата Апстракција со себе носи ехо и траги од минатото и традицијата, а во исто време прави длабок засек во карактерот на знаците. Затоа виталната напнатост на Нове Франговски е секогаш дисциплинирана со ритми, темпо и отворени и бесконечни формализации, уметнички став кој никогаш не е обичен енергичен тек или празнење на погони, туку укажува на конструктивен проект кој лежи во сржта на уметничкото дело и неговата внатрешна интенционалност како што е длабокото структурирање. Ова е форма на сликање што не го сака правилото што ги коригира емоциите, но кое ги оживува емоциите во рамките на правилото, слободата во конструктивноста на знаците наместо во соништата.

Усвојувањето на геометријата, на пример, во неговите слики од раните 1960-ти, никогаш не доаѓа преку однапред поставени параметри или фиксни аксиоматски симболи. Не постои фиксен закон кој претходи или насочува кон реализацијата на неговото сликарство. Во визуелното поле на неговото сликарство не постои процес на детерминистички еквиваленции, ритамот на формите и знаците никогаш не се сведува на обични обрасци. Треба да ги нагласиме димензиите на потенцијалот и динамиката што ја формираат основата на неговото сликарство, надвор од какви било романтични импликации. Постои димензија каде што геометријата и чувствата – било да се трагични, спокојни или што и да е – секогаш се замислени како едно. Геометријата на Нове Франговски никогаш не е висока, чиста, сува, само интелектуална. Тоа е геометрија која уште од самиот почеток има поместувачки и подвижен карактер на чувства. Конструкцијата на знакот и формата веќе, и секогаш, одржува дијалог со евокативната, симболична димензија, далеку од какво било пуристичко аскетско отфрлање на природниот свет. Во оваа слободна конструкција од централно значење се функцијата на бојата и динамиката во текстурата на просторот. Оваа проблематика наоѓа потврда во разбирањето што го дава современата наука за веројатноста, која ја идентификува бесконечната динамика на податомскиот свет, уништувањето на простор-времето како апсолутна и самото битие како постојана „реалност“.

Апстракцијата станува јазик со кој креативецот ќе ја помине поличувствителната човечка состојба. Лирската деликатност на неговите слики укажува на разновидна траекторија на контемплација, на прогресивна апсорпција, а не на директно изненадување. Овие слики го доведуваат гледачот до активна форма на гледање која е и естетска и духовна, која не означува оддалеченост меѓу уметникот и гледачот колку што означува единство на уметноста и животното искуство. Сето ова беше експлицитно од рано, како на сликите изложени во галеријата Ил Грифо во Рим кон крајот на 1960-тите. Делата таму како Зора, Разговор, Во собата, Политико и Набљудување на сликата, главно се занимаваат со непогодната природа на урбаната средина и биле направени помеѓу средината и доцните 1960-ти.

Како што истакнува критичарот Дарио Микаки, овие дела ја документираат точката на полетување на лирско-егзистенцијалната апстракција. Тие означуваат премин во начинот на кој се работи формата, премин од наративната кон структурална и од феноменалното кон иконата. Човечките фигури стануваат силуети; сликата произлегува од бојата и од нејзиното геометриско балансирање во просторот. Овие слики, како и сите негови дела, содржат слоеви кои упатуваат на значајни периоди од историјата на уметноста. Можеме да патуваме од византиските икони и мурали до светлечките пејзажни екстериери и тактилните вредности на Џото, повторно разгледани низ обемот и напуштениот простор на Џорџо Де Кирико. Чистата боја се реализира преку тонови кои означуваат одреден тип на неутралност на креативниот момент, одвоена реализација, уште повеќе нагласена со неговата хроматска скала која се стреми кон филозофска боја, како што би рекол Малевич, наместо да биде експресивен на субјектот.

Како вистински човек на чувства, Нове Франговски не ја концептуализира светлината само како прашање на ден, туку како чиста интеракција на бескрајно прецизни, но бескрајно променливи бои. Навистина, за него боите се елементарни. Тие не се резултат на нивната средба со бела светлина. Секој содржи свој спектар во рамките на својата екстремна и определена јасност. Тоа значи дека тоновите ретко се преклопуваат во неговата работа. Тој обично ги избира основните бои на црна, бела, црвена, сина и жолта.

2024-05-12T11:53:53+00:00 мај 12th, 2024|Categories: Осврти, Галерија, Блесок бр. 153|