Дали можете да претпоставите како предисториските женки јаделе банана? Дали знаете како денес некоја жена јаде банана? Како се јаде банана на плантажите во Кипар, како во Африка, како во Бакингемската палата? Дали знаете како некој маж јаде банана? Како еден пребарувач на контејнери јаде банана, како некој актер во комедија, а како Кире Бананамен? Како мајмунчето Алис јаде банана? Што прво ќе помислите ако поминете покрај група момчиња кои истовремено јадат банани? Дека се спортисти пред тренинг?
Ме интересира како лично вие јадете банана (ако воопшто јадете, се разбира). Еве на пример, како ја лупите бананата? Од кој крај почнувате да ја лупите? Што чувствувате додека ја лупите? Што чувствувате додека ја отворате широко устата? Што кога ќе ја гризнете? Што, додека ја џвакате? И што откако ќе ја голтнете?
Да замислиме дека сте дека присуствувате на некој прием, на ред е овошјето, многу раце една по една се подаваат кон кристалните садови и позлатените овали со пирамиди од овошје… дали ќе посегнете по портокал, киви или банана? Зошто портокалот? А зошто бананата? Дали можеби посакувате да ја земете бананата, а сепак земате портокал? Не, вие сте од оние кои земаат токму тоа што сакаат, банана значи. И? Дали останувате тука и ја лупите каде што се затекнавте или се повлекувате на некое друго место? Ви доаѓа ли на ум да земете уште една и да му ја понудите на вашиот соговорник за да не бидете сами во јадењето? Или можеби велите: „А да си ја поделиме еднава банана, мене ми е многу една цела?“ Не, ја отфрлате таа опција, тоа не е културно, па како ќе ја земе излупената половина? Секој својата или подобро и без неа. Веќе сте ја зеле, залупиле, таа се смалува рамномерно под вашите рамнодушни гризнувања, небаре јадете колаче, и слушајќи го соговорникот, ете, дури и заборавивте да ѝ се насладите понесени од неговата приказна… но, сепак добро ќе му дојде на вашиот желудник… Или можеби ви е криво што сте принудени да слушате, па не можете да се сконцентрирате на нејзиниот вкус… или пак глумите дека уживате и во разговорот и во бананата, а всушност брзате да се ослободите од тој предмет во раката заради кој ви се чини дека некако поинаку ве гледаат господинот и госпоѓата што муабетат во аголот… или можеби сите ве погледнуваат и се потсмевнуваат… или што е уште и потрагично дури и вашиот соговорник е сигурен дека немате поим за што му кимнувате додека џвакате со затворена полна уста. Или сето ова вие си го замисливте. Никој не обрнува внимание на вас и на вашата банана, а вам веќе ви се испотиле рацете, и некаква мачнина ве стега во стомакот… О, не! О, да! Вие имате проблем со бананата! Со бананата, со слободата, со родот, со државата, со себеси, со другите, со сиот свет, како сакате. Бананата како проблем на индивидуата. На лицето, поединецот, субјектот, идентитетот.
Така си е тоа. Секој си има своја банана, pardonne! своја приказна за бананата. А убаво ќе беше да имавме само банани, без приказни за нив. Ќе јадевме место да ломотиме.
* * *
Ммм… сочна, сончогледово жолта, со ситни црни точки. Значи мојата приказна. Е па немаше, сигурно вака, да ви мавтам со мојата банана пред очи ако едно убаво неделно попладне кога си ги одмарав очиве препознавајќи дрвја и фигури од карпи на планината отспротива не бев принудена да го напуштам наталожениот видик на мојот балкон и да се повлечам ослепена во мојата скривница, бункер, затвор, тајна одаја, рајска одаја, царство, детска соба, спална соба, привремена соба, принудна соба, единствена можна соба или, впрочем нели, наречете ја како сакате, но разберете: само за да изедам на раат една банана. А подвлекувам: тоа не го побара никој од мене, ама баш никој надвор од мене.
Прашањето беше: Да го жртвувам задоволството од бананата или од спокојната глетка? А посакував да можам да ги консумирам бавно, натенане, и двете, да ги крцкам со уживање без притоа да размислувам за оваа дилема, да, и без да барам очи онаму каде што ги немаше: на опустените улици, зад закатанчените продавници, зад мрежите против комарци затегнати на прозорците и балконските врати, на пунџите на бабичките забаботени под балконот. Токму така, немаше жива душа заинтересирана за мене, но можноста да наиде од некаде некој забеган поглед ме натера да си ја свиткам опашката и да прејдам во моето омилено, осамено гнездо-гнезденце. Таму се оддадов на процесот или порокот whatever.
* * *
Исто така, си беше едно девојче (значи приказната), се викаше Лена, си седеше на креветот со стуткани нозе „зашто не се седи со раширени“ и си јадеше банана. Ја јадеше темелно, како да не видела. Ја излупи до половина. Ги одлепи долгите ленти од нејзината горна површина, ги крена како шпагети високо над главата и ги проголта. Потоа заринка во лушпите и ја собра помеката, месеста содржина од нивната внатрешна страна. Ја изџвака иако не беше доволно блага, па ѝ се потсобра устата, но го остави највкусниот дел – самата банана за на крајот. А времињата беа такви што човек со тешко срце можеше да ѝ замери. Бананата беше настан, доживување за Нова Година, Тримир или Младенци и секако кога некој ќе се разболеше. На луѓето им доаѓаше на крај да се разболат за банана, како принцезата за јаболкото… или да не беше за принцот со јаболкото?… како било. А постоеше во таа земја и еден обичај во отсуство на нејзиното величество Бананата, да се јаде нејзината заменичка (супститут), или прва придружничка општо позната како „бананче“ која освен сличноста со името не беше во никаква роднинска врска со неа. Е да, од тие со хигиенско ќесе за пет денари и за три денари парче од рефусните. Некои работи тешко се менуваат.
И така девојчето ѝ се потокми на бананата. Но ако ја изеде одеднаш задоволството брзо ќе заврши и тоа реши да ужива во секој нејзин грам, да ја јаде долго, долго, долго… Но, не затоа што времето беше сиромашно, туку затоа што така бананата ѝ беше послатка. Ја отвори силно устата, ја стави бананата в уста, но не загриза. Ја опфати со забите и од сите страни ѝ го одра горниот површински слој. Ја извади од уста. Ја стопи содржината нафатена на забите и ја проголта. Повторно ја лапна бананата и ја соголи уште малку. По неколку забрзани внатре-надвор движења со устата по бананата стегната во десната рака стигна до нејзиниот средишен дел: влажен, мек и нежен на допир. И го извади срцето на бананата. Му се израдува. Го лизна, а потоа го гризна. Уживаше додека ја џвакаше пивтиестата маса, со жал ја голтна, па продолжи потполно исто со остатокот на бананата.
– Ајде не се преправај Лена! Јади убаво! Не се јаде така банана! Јади како што се јаде!
– Ама мене вака ми е убаво! – се бунеше девојчето во одбрана на нејзината наслада и не знаеше зошто татко ѝ се припнал во неа место да си гледа во крстозборките пред него. Не можејќи да си ја објасни причината за оваа нова забрана, само ја нареди во прекорите поврзани со јадењето, па „Не се јаде така банана!“ падна помеѓу „Не се јаде со отворена уста“ и „Не се пее кога се јаде, ќе се омажиш за Ѓуптин!“
Оттогаш девојчето јадеше банани зад грбот на татко си или онаму каде што никој не ја гледаше. Јадеше банани и растеше, касни банана и порасни, касни-порасни и порасна.