Дали кога слушам прекрасна мелодија отсвирена на пијано и доживувам дека вечноста постои само за мене, треба да верувам дека тоа е навистина така? Во кој мит да поверувам, во оној за Исус, Мухамед, Буда, Јехова, или пак во оној за Арнолд Шварценатор, Саи Баба, или суперхероите на Марвел комикс? Можеби треба да поверувам во тврдењето: „Исус беше црнец“, или пак во тврдењето кое вели дека „човекот“ потекнува од некоја друга планета?
Можам и сам да претпоставам, на пример, дека верникот, маж, всушност во Бог го гледа човекот со идеалниот фалус, поточно мажот без фалус, или идеалниот маж? Или, пак, дека жената верник во Бог гледа потврда за идеалната природа на суштеството кое нема фалус, или идеалната жена?“1F
Во што од сево ова да поверувам? Дали во моите претпоставки да ја барам вистината, или пак во тврдењата на другите?
Да претпоставам дека: „верувам во сè и им верувам на сите!“2F Но, зошто би го сторил тоа? Зар е возможно? Зарем не ми грижа за вистината? Јас не сум против никој, јас на сите ним им верувам, а зошто пак да не им верувам на сите, зошто едните да бидат во право, а останатите во заблуда? Зар да поверувам дека едните се во право и дека правото на вистината го црпат од некои виши инстанци? А такви виши инстанци колку сакаш, човекот ги измислува, ох, се извинувам, ги пронаоѓа на секој чекор. Сепак, најубавото од сè е дека вишата инстанца на сите кои ја застапуваат им дава ексклузивно право да посегаат по вистината и да ја направат достапна за сите оние кои можеби сепак не ги интересира она што тие имаат да го кажат.
Да не случајно едниве имаат супериорна природа и се предестинирани да ја осознаат вистината, а другиве се инфериорни по природа и запаѓаат во заблуди? Какви се тие митови за супериорност и инфериорност, или предестинација, фатализам, императиви, принципи, супстанции, суштини или за некои кои се избрани во однос на некои кои се заборавени или запоставени? Како тоа едните се во право, а останатите не се? Кому да му поверувам и според кој референтен систем да покажам/докажам дека токму тој, избраниот дискурс, ја изразува вистината, а сите останати се лажни преданија?
Сите, всушност, си раскажуваме една приказна со која се обидуваме да се себеопишеме, да го најдеме своето место во бескрајното пространство наречено свет каде всушност сме толку мали и безначајни што исто како и да не постоиме воопшто. Зар има подобар себеопис од оној во кој ние сме центарот, тежиштето на сите збиднувања, во кој ние сме најважните? Себеопис со кој ја надополнуваме празнината на чувство на важност во целиот тој огромен свет кој нам ни е толку малку достапен, а ние упорно се обидуваме да го опишеме преку смешни антропоцентрични екстраполации?
Како и да е, заборавете на сè, ние ќе бидеме најважните. Ние не сме најважните, но ние можеме и треба да бидеме најважните за нас пред сè; не во една приказна во која ќе доминираме и ќе владееме со светот и со другите, туку во една приказна каде ќе бидеме најважната споредна работа на светот.3F Затоа на сите им верувам, бидејќи сите имаат шанса и право да си го осмислат, т.е. самоопишат животот како еден проект, во една Сартровска смисла на зборот проект.
Како што вели тој, секоја индивидуа е личен проект, во кој ние избираме човек, а со самото тоа го избираме и човештвото: „Така, јас сум одговорен за себе самиот и за сите и создавам извесна слика за човекот којшто го избирам; избирајќи се себе, го избирам човекот“ .4F
Наспроти ова, постои општоприфатено стојалише на она што јас ќе го именувам како „логочовек“. Тоа е човек кој апсолутно е уверен во сопственото постоење и потврденото самоприсуство, човек со потекло, корени, кој истовремено е креација на Бог5F и сопственото рацио. Тој се сомнева во сè, но знае дека има нешто повеќе. Тој е апсолутно уверен во својата создадена природа и во својата комплетно завршена даденост. Тој не се сомнева во означеното и означувачите кои целосно ја изразуваат интринсичната природа на означеното.
Логочовек е најсоодветниот опис на човекот во оваа метафизичка школа и дух на размислување, бидејќи во сите дефиниции човекот се определува низ една логоцентрична перспектива, како суштество кое своите ознаки ги црпи од логосот, тогаш тој е логоизведен. Сите парцијални обиди да се дефинира човекот како homo sapiens, homo faber, homo religiosus, zoon politicon и слично, се логоизведени, односно се ознаки кои изворно или му припаѓаат на поимот l*gos, или пак потекнуваат од деривати на истиот поим.
Тогаш кога се вели дека синтезата на сите парцијални дефиниции го определува поимот човек, зошто да не се дефинираме како суштества на логосот (што и да претпоставиме дека под овој поим се подразбира) кога овие дефиниции се и онака логоизведени?
Сепак, има огромен проблем со ваквиот начин на индуктивно заклучување кој повторно нè навраќа на почетокот од каде што и сета потрага по прикриената вистина започнува, од самиот корен на целиот метафизички ужас, или потрагата по логосот во неговата изворна, совршена и несоздадена форма.
Она што се обидуваа да го дефинираат и спознаат ги одвлече метафизичките мислители толку далеку и толку ги истошти што сета таа дисперзија на мисла наместо космос, поредок, ред – донесе изворен хаос, неред и деконструкција.
Што ли сега да се прави, како да се промислуваме и, кому, и, во што, да веруваме? Дали воопшто имаме потреба да веруваме или пак тоа е еден атавизам на метафизичкото наследство од кое никогаш целосно нема да се ослободиме? На кој човечки проект да му се обратиме сега, бидејќи логочовечкиот проект е на залезот на своето постоење во смисла на референтен апсолутен критериум според чии упатства треба да се изведува проектот. Тој живее, но не е и единствениот начин со кој денес се гледа на работите. За среќа, нели? Метафизичкиот перспективизам е препуштен на порите на времето кои полека но сигурно ќе го отстранат од доменот на вистината како и влијанијата на неговите философи апостоли.
Навистина, многу проблеми се јавуваат во една анализа на доменот на рефлексија на метафизичките дискурси преку конструктите на политичката онто-теологија, преку севкупната социјална сфера на бидување, психолошките профили на индивидуите, како и многу други импликации кои се јавуваат во социјалното ткиво на битието наречено човечка заедница.
Човекот кој досега беше во реализација како проект е мртов. Тој е мртов од самиот почеток на овој проект. Онаму каде има повеќе место за голи апстракции отколку за мноштво конкретни човечки проекти тој е мртов од самиот почеток на тој големочовечки проект. Сите можни човечки проекти се во основа апстракции, но онаму каде индивидуата постои за да му служи на општеството и вишите идеали (идеалите за големочовечки проекти) наместо општеството и идеалите да ѝ служат на индивидуата, имаме пројава на тоталитаризам, фашизам, национализам и какви ли сè не угнетувачки видови на изми и војни.
Со едностраните парцијални дефиниции на човекот како разумско или рационално, религиозно или друг вид суштество, внатре чии бинарни опозиции и ограничувања се продлабочува ефектот на шизофреност, со сè поголемиот антагонизам којшто се јавува меѓу овие бинарни опозиции, како и аксиолошките импликации кои ги продуцираат, можеме да го согледаме (засега) конечниот резултат.
Него го пројавуваат психолошки, епистемолошки, општествени, државни, економски, национални, расни, и какви ли сè не војни. Сè заради една и единствена причина: затоа што некој знае што е вистината и во што се состои праведноста, затоа што вистината е на негова страна и во нејзино име се извршени најголемите добра?/злостори? врз човештвото.
Не сакам да ја повторам грешката на критичарот кој критикувајќи го оној кој цврсто тврдел дека ја осознал вистината и прогласил крај на трагањето, самиот критикувајќи го ја прави истата грешка, т.е. тврди дека ново осознаената вистината не е вистинита, туку нешто друго, и истата ја претставува.
Ниту, пак, би сакал да навлезам во шизофрената поделба на бинарни метафизички опозиции, каде имаме бескрајни кружни или елиптични навраќања кон истата, секогаш иста приказна за логосот или неговите синонимни деривати како Бог, разни супсатнции, начела и слично.
Значи, јас не ја зборувам вистината, она што јас го зборувам е сместено во следниот модел на размислување, кој гласи: „Епистемологијата како реалистичка концепција е прагматички стерилна и аксиолошки шизофрена, додека епистемологијата како прагматистичка концепција е пожелна“.
Зошто велам пожелна, а не единствена вистинита? Бидејќи не постои апсолутно вистинит референтен модел или систем на кој би можел да се повикам, ниту пак сум видовит за да можам да предвидам.
Но, една анализа на вредносните системи кои биле и се актуелни досега ќе покаже дека сè што се случува/ло на кој било социјален план е метафизички засновано.
Тогаш што, по ѓаволите, сакам јас?
„Сакам да си играм со дискурсите, да си поигрувам со вистината, постојано да лизгам низ утврдувањата на вистината и да ги разурнувам ѕидините на нејзините величествени упоришта. Бидејќи, и онака како исплашено дете кое се крие зад високите ѕидини, реалистичката концепција на вистината лебди во воздухот и го чека судниот ден кога земјината тежа ќе ја повлече во стрмоглав пад и ќе ја приземји! Од светот на идеите, во земјата на играта, каде сечија игра е подеднакво забавна и интересна и ничии правила не се привилегирани, туку постојано се менуваат во зависност од вкусовите. Таа е сè повеќе свесна за тоа“… 6F
#b
1. Овде станува збор за релативизирање на дискурсите кога тие ќе се промислат низ други перспективи, како во случајов на пример преку некаква родова или постколонијална критика на религијата или преку некаква субкултурна критика.
2. Значи, да појаснам, овде не станува збор за тоа дека верувам во легитимноста и оправданоста на поставките и програмите внатре дискурсите кои произведуваат одредени пракси на живеење и однесување, како и политички ефекти на насилие. Ниту пак дека треба дискурсите a priori да се сметаат за легитимни и оправдани сè додека не се докаже спротивното. Говорам за тоа дека не постои референтна точка или критериум на проценка, освен, како што ќе се обидам да покажам во овој текст, во една „прагматистичка“ рамка на промислување на социјалниот хабитус каде насилието е единствениот критериум дали нешто е плаузибилно или не како дискурс на одредена општествена пракса.
3. Се разбира, веднаш по фудбалот.
4. Кога велам дека избираме човек, јас не претпоставувам избор на веќе готов производ како тој да е веќе зададен и ние меѓу мноштвото опции го избираме. Туку, во смисла на избор на сопствен себеопис кој може да биде нов или да е веќе постоечка парадигма, врз кој ќе го градиме својот идентитет. Кој, пак, како возможна парадигма ќе се рефлектира и врз останатите. Види; Z.P. Sartre, Egzistencijalizam je humanizam (Sarajevo: V. Masleša, 1964).
5. Инаку, место Бог овде може да стои сè што претпоставува некаква иманентна или трансцендентна суштина, на пример, било кој творечки принцип како природата, енергијата или пак нешто што е од идеална, апстрактна природа, како Платоновите идеи, на пример.
6. Зошто велам таа (вистината) е сè повеќе свесна за својот пад? Таа не е некаков самостоен, постоен, независен ентитет, но јас намерно ја ословувам како таква, онака како и нејзините родители философи ја породија и пораснаа. Таа ќе падне, и ќе ја замени нова вистина, плурализам на вистини кој нема да биде релативизам, туку ќе биде свест за сопствените социјални и епистемолошки конструкти.