Направив кафе и седнавме заедно на кујнската маса за да го испиеме. Зедов едно лажиче шеќер, таа зеде три.
„Како се вика ова?“ ја допрев марамата која ѝ беше паднала на вратот и рамениците.
„Кимар. Ако не носиш превез, може да се навлече преку лицето и да го покрие, кога влегува непознат маж, или“, додаде со нешто што наликуваше на игрив поглед кон мене, „жена неверничка“. Ми покажа повлекувајќи ја марамата врз лицето и повторно исправајќи ме пред загатката на нејзините очи.
„Кимар“, повторив. А таа го симна парчето платно и го стави на масата, крај превезот.
„А фустанот…“
„… се вика абаја. Ако денеска не беше олку топло, ќе носев и долг памучен капут, џилбаб“.
„Кимар, абаја, џилбаб…“, повторив. Марама, фустан, капут. Бевме како две странки во купе, подучувајќи се меѓусебно на вообичаени зборови за вообичаени предмети, колку да ни мине времето. „Кимар, абаја, џилбаб…“
„Кога девојките почнуваат да го носат ова?“ прашав покажувајќи кон тврдиот црниот превез.
„Кога ќе почнат да крварат, или кога ќе ги добијат првите влакна“, неодредно покажа, „таму долу. Тоа се вика навлекување на кимарот врз лицето, кревање на заштитата“.
Помислив на мојата деветгодишна ќерка која спиеше на горниот кат. Според овие мерки, не ѝ преостануваа уште многу години.
„Но, јас не го носев до некое време. Дури откако децата…“
„… ти се родија“, ја завршив нејзината реченица.
„… ми ги убија“. Таа ја заврши поинаку.
„Ах“, повторно тој бескорисен слог.
Сè уште немав желба да ја чујам нејзината приказна. Претпочитав безопасна размена на женски термини. Познавав жени кои си ги загубиле децата. Ги имав слушано нивните приказни. Нишкав со главата во тивко сочувство. На една професорска конференција сретнав жена чија тринаесетгодишна ќерка беше загинала претходното лето, во сообраќајна несреќа. Жената носеше слика од својата ќерка и им ја покажуваше на сите кои беа волни да размислуваат за тоа блескаво младо лице, засекогаш останато на работ помеѓу детството и женскоста. Знаев една друга жена од градинката, чие прво дете умрело со подмолна смрт кога имало осум месеци. И една пријателка на сестра ми која во својата утроба носела мртво бебе през целиот последен месец од бременоста, иако за сето време знаела дека љубеното суштество во нејзината внатрешност се има претворено во студено и чудовишно нешто. Вистината е дека, доколку навистина ги следиме своите инстинкти кога ќе сретнеме такви личности, не би сакале со молчење да ги слушаме нивните приказни. Не би мрмореле низ шепот, испуштајќи „ах“ и „ох“, нежниот балзам на нашата хипокризија. Не. Кога би ги следеле вистинските импулси, би мафтале со проколнати амулети пред нивните лица. Би им покажале урокливи очи. Би ги избркале надвор. Зашто тие го претставуваат она од што најмногу се плашиме.
Но, жената сеедно ми ја раскажа нејзината приказна, а јас не изреков клетви, не мафтав со амулети пред нејзиното лице. Само ѕурев во црнината на превезот која таа го имаше ставено на масата и, преметкувајќи го густиот материјал низ прстите, ги примав прераскажаните настани. Тоа се случило во едно од оние места за коишто толку многу слушаме деновиве: Грозни или Газа или Фалуџа. Бомба удрила во нејзината зграда во точно 7:00 наутро и целата градба се срушила до темел. Се сеќава на часот зашто веќе била будна и подготвувала чај и училишна ужина за момчињата. Ги била оставила нејзините две синчиња, на седум и десет годишна возраст, да поспијат уште малку во нивниот заеднички кревет – единствениот кревет. Не може да престане да мисли дека ако ги беше била разбудила (вечното ако, ако, акото на мајчинската љубов), можеби ќе беа преживеале како што таа преживеала, бидејќи кујната била на другата страна на станот, спроти онаа каде што удрила бомбата. Но, не ги разбудила. Тоа утро ги оставила да поспијат.
Ми кажа дека биле потребни неколку часа за да ги извадат. А, откако конечно ги извадиле од урнатините, се чинело дека се потполно неповредени.
„Сонцето се беше кренало високо и беше топло, кога конечно ги легнаа еден крај друг на улицата“, ми рече. „Се сеќавам дека забележав како сенките од нивните трепки им паѓа врз белите образи, како сенка на сончев часовник на празен плоштад. Колку прекрасно изгледаа. Како сè уште да спиеја“.
Да, заспаните деца се мили, нели? Иако мили не е збор со кој доволно добро би се опишала таа посебна милина. Можеби, всушност, не постои таков збор.
Во мирнотијата која следуваше по раскажувањето на нејзината приказна, ме обзеде моментна и чудна страст. Не би можела да кажам што точно ме помрдна во тој момент. Можеби желбата некако да ги избришам нејзините зборови, или да ги смениме местата, да ѝ понудам малку од утехата на моето постоење. Или, едноставно да се помрднам, да реагирам, да сторам нешто. Сега, јас бев таа која рече: „Дојди“ и ја повлеков пред големото огледало во кон ходникот. Ја слеков мојата бела ноќница преку главата и застанав гола пред неа.
„Исти сме, ти и јас. Како сестри. Гледај ни ги косите и телата. Овие бели и црни алишта; тоа е само случај на судбината или раѓањето или местото каде што по некоја случајност сме растеле. Не е ништо повеќе од тоа. Тоа е единствено тоа“, реков возбудено.
„Слечи го фустанот. Слечи ја твојата абаја“, ѝ реков.
Посегнав кон неа и ѝ го слеков фустанот преку глава. Стоеше вкочанета, здрвена, но сепак не се опираше.
„Гледаш. Погледни нè. Погледни ги нашите тела. Нашите колкови. Нашите гради. Исти сме“, инсистирав.
И беше вистина дека обете бевме во средишната точка на животот, кога заводливите облини од нашата мината младост можеа да се видат во истите облици кои ги содржат опуштените, виснати форми на стариците во коишто еден ден ќе се претвориме. Нашите гради, сè уште убави, висеа малку пониско од порано. Кожата околу пупките беше благо вдлабната од годините во кои разиграните цицалчиња си играа со нив.
Но, не можев да ѝ го видам стомакот. Не можев да ѝ ги видам стриите на кожата која станала омекната и опуштена и висната онака како што беше мојата, откако најпрвин се беше направило место за две бебиња коишто раснеле внатре во нас; кожа која потоа се собрала, откако новите животи биле исфрлени. Не можев да ѝ го видам стомакот, бидејќи околу нејзиината половина беше прицврстен појас со експлозив: компликуван систем на стеги и врвци; еден ред тенки, дискретни џебови; две жици кои висеа од предната страна на колковите, кај што можеа лесно да се дофатат и да бидат повлечени. Оваа направа, закачена за нејзиното тело, на нејзината темна силуета застаната на вратата од спалната ѝ даваше малку старомодна форма – благо навестување на движењата кои се криеја под нејзината половина. Токму тоа скриено присуство на апаратот под нејзината облека ја беше натерало да чекори со онаа прекумерна претпазливост.
„Симни го и тоа“, покажав кон него.
Продолжив да зборувам додека таа му се покоруваше на моето барање, одврзувајќи го и откачувајќи го робусниот појас.
„Сега знам зошто дојде кај мене. Те сонував“, реков.
„Не ме сонуваше“, одговори таа низ стиснатите заби, покажувајќи неочекуван блесок од бес, лута што јас – жена како неа, жена неверничка всушност – инсиситирам да ја гледам само како сон, ништо повеќе од измислица.
„Те видов, или една од твоите сестри, на телевизија сношти, непосредно пред да си легнам“, продолжив, игнорирајќи ја нејзината лутина. „Имаше долг документарец за масакрот во основното училиште. Во училиштето број еден“, а ги мразев што така го нарекуваа, како непосредно да ќе следуваат училиштата број два и три и четири. „Ти беше на снимката. Стоеше на вратата од школото, токму онака како што стоеше на катот, во мојата спална, со смирен поглед минуваше преку собата полна заложници, преку сите деца збрани таму. Стоеше на вратата на тоа училиште во истата положба која ја имаше кога утринава дојде кај мене: неподвижна, мирна“.
Таа, конечно, успеа да го откачи појасот и клекнуваќи долу го спушти на подот помеѓу нас. А потоа стоевме, една крај друга, проучувајќи се меѓусебно во огледалото.
„Немаш црвен знак на стомакот“, забележав.
„На што мислиш?“
„Како пајакот. Црната вдовица. Смртоносната женка од овој род има црвен знак во форма на песочен часовник кој се наоѓа на долната страна од нејзиниот абдомен“.
„Јас не сум пајак“, рече таа.
„На телевизија сношти имаше едно девојче. Мало руска ученичка, имаше седум-осум години. Преживеана во трагедијата. Многу прибрана. Зборуваше јасно и прецизно за целиот настан. Децата се навистина одлични во тоа, нели? Како преживуваат некоја таква работа, а некако остануваат толку природни, толку доверчиви – некако остануваат деца. Единствениот знак на илузија или траума кај девојчето можеше да се забележи кога зборуваше за нејзиното братче кое не преживеало. Таа, со апсолутна сигурност, рече дека тој само чекал да стане безбедно за да дојде дома. Дека ја чекал во градот, или дека се крие под некој мост, како сето тоа да е некоја бизарна бајка“.
Подзапрев да земам здив. Зборував многу бргу, во трак со некој невиден часовник. „Таа рече нешто и за тебе“.
Жената, сега ослободена од својата црна облека, од својот превез, од чемерот со кој го беше обвиткала своето тело, се чинеше дека се интересира за она што девојчето го рекло за неа. Лутината која пред малку ја покажа се чинеше дека исчезнала и, како по команда, обете заедно клекнавме и седнавме пред огледалото, со експлозивниот појас помеѓу нас.
„Што рече таа?“, ме праша.
„Рече дека си ѝ била пријателка“.
„Пријателка?“, се чинеше искрено збунета од ова.
„Да, пријателка“, одговорив. „И новинарот беше изненаден од оваа забелешка и побара девојчето да го повтори тоа. И таа повтори. Потполно категорично. Рече дека си ѝ била пријателка. Рече дека си ѝ дала вода на вториот ден од опсадата“.
„Ох“, рече тивко жената. „Вода. Да. Навистина ѝ дадов вода“.
И се загледавме една на друга во очите за еден долг миг, обете сфаќајќи ја вистината на нештата. Зашто обете сме им давале вода на децата на други жени. Јас сум го сторила тоа безброј пати, при семејни собири или кај моите девојчиња доаѓаа нивните другарчиња да си играат. Сум стоела пред лавабото во оваа иста кујна каде што пред малку го зготвив кафето. Сум вадела пластични чаши од креденецот, сум ги полнела со студена вода од чешмата и сум ги подавала надолу на ова или на она дете, кое пиеше со отсутен поглед во очите. Секој настан го содржеше истиот познат сет на состојки: мускулите на мазното младо грло кои конвулзивно се движат горедолу, острото испуштање воздух откако ќе се испразнеше чашата, автоматското враќање на чашата на жената крај лавабото, и исто толку автоматското враќање кон детската игра, кон растењето, кон животот.
Да, обете сме давале вода на деца на други жени, и обете знаевме дека тоа е потполно различно од давањето вода на своете дете.
„Ако сме исти“, рече таа и го турна појасот со експлозив кон мене, „зошто ти не го ставиш ова на тебе?“
„Исти“, повторив и претпазливо го допрев појасот. Беше онаков каков што го замислував. Топол и студен истовремено. Лизгав, како некоја валкана убиствена направа, но исто така и чист и моќен и неизвалкан. Појасот на својот носител му даваше моќ над животот и смртта, моќта да го избере моментот на пристигнување на смртта, моќта на божество кој по своја волја дава и одзема живот. Иако таквата моќ, несомнено, на оваа жена ќе ѝ беше многу поскапоцена доколку ја беше поседувала во едно друго утро, а не во ова.
Почнав да го кревам појасот, да му ја осетам тежината во дланките.
„Тежок е“, реков.
„Се чини уште потежок додека го носиш на половината“, одговори со сочувство. Но, сеедно, го повтори своето упатство: „Стави го“.
Повторно се двоумев. Полека го кренав и го ставив преку мојата гола половина, пробувајќи го, одеднаш потсетувајќи се на страотните болки во грбот кои ме измачуваа во последните месеци од бременоста. Се будев со чувство дека тежината која ја носам пред мене ми го има претворено долниот дел од грбот во растопена маса.
Но, кога го кренав појасот на половината, почувствував нешто мало и студено и метално на својата кожа, нешто прицврстено за внатрешната страна, кое дотогаш го немав забележано. Го завртев појасот да видам за што се работи и забележав, со остра болка од жалење и сожалување, дека женките од овој род, дури и кога го носат овој страотен појас, немаат потполна власт над животот и смртта. Бидејќи постоеше дополнителен фитил, покрај оние два од предната страна. Тоа беше мобилен телефон, со жици поврзан за појасот, којшто секако овозможуваше детонација од далечина.
Гледав во малиот телефон. Дигиталниот часовник на него покажуваше 6:59. Уште една минута, помислив, уште една минута. Кога трите цифри се префрлија во следниот сет бројки, слушнав звук на механичко титкање а подот под мене почна да се лула во тонење. За последен пат погледнав во откриеното лице на жената: во нејзините топли усни, нејзините темни блескави очи, нејзината потстрижана коса, толку многу слична на мојата.
„Сестри“, рече таа, аглите на устата ѝ се спуштија надолу во тажна насмевка. А потоа, веројатно забележувајќи го ужасот во моите очи, додаде: „Тоа не е ништо…“, но нејзиниот глас беше задушен од звукот на возот кој протатни во 7:00.
Скокнав на нозе и се стрчав горе.
Се стрчав во спалната за да го притиснам копчето на будилникот кој механички титкаше покрај неподвижното тело на маж ми.
Се стрчав низ ходникот за да ги разбудам моите деца од нивниот мил и мирен сон.
Превод од англиски: Игор Исаковски