Сртот

На крајот, се согласив. Најпосле, тоа беше авантура. Подоцна ќе бидам во можност да раскажувам приказни за тоа, партизански работи, подвизи различни од оние на Флеш Гордон во шумите на Арборија. Поразлично од Тремал Наик во Црната џунгла. Подобро од Том Соер во мистериозната пештера.
Но, со оглед на тоа што имав мудра глава на рамениците, веднаш договорив неколку работи со Грањола. Тој рече дека, со осум Козаци во колона, сме ризикувале да ги изгубиме по патот надолу, па ќе треба да најдеме добро, долго, јаже за да ги врземе сите заедно, како што прават планинарите, и на тој начин едниот ќе го следи другиот и без да гледа каде се движи. Не се согласив, бидејќи ако бевме врзани така, заедно, ако првиот падне тој ќе ги повлече сите други со него. Нам ни требаа десет парчиња јаже: секој од нас цврсто ќе го држи крајот на јажето на оној пред него и крајот на јажето на оној зад него и ако почувствува дека некој паѓа веднаш ќе го испушти својот крај, бидејќи е подобро да падне еден отколку сите ние. „Ти си бистар“, рече Грањола.
Со возбуденост го прашав дали ќе дојде вооружен, а тој веднаш рече не, бидејќи никогаш не би згазнал ниту мравка, но, дури и да има битка, чувај Боже, Козаците ќе бидат вооружени и, најнакрај, во случај тој да биде толкав баксуз па да биде фатен, можеби не би бил веднаш на мета доколку е невооружен.
Отидовме и му рековме на свештеникот дека сме се договориле а Козаците да бидат подготвени во еден ноќта.
Отидов дома околу седум часот, да вечерам. Зборното место беше на полноќ до малата капела на Богородица и ми беа потребни 45 минути брзо одење за да стигнам. „Имаш ли часовник?“, праша Грањола. „Не“, му реков, „но, во единаесет, кога сите заспиваат, ќе чекам во трпезаријата каде што има и часовник“.
Вечера дома, со распламтени мисли, после вечерата слушање радио и разгледување на моите поштенски марки. Во единаесет, куќата потона во тишина, а јас бев во трпезаријата, во темнина. Повремено палев чкорче за да го проверам часовникот. Во единаесет часот и петнаесет минути, излегов и низ маглата се упатив кон малата капела на Богородица. Грањола беше таму и се жалеше дека доцнам. Сфатив дека трепери. Јас не. Јас бев расположен. Ми го даде крајот на јажето и почнавме да се качуваме по сртот.
Во глава ја имав мапата, но Грањола продолжи да кажува „Ох, Господе, паѓам“. Нозете ги движев како да следам такт на музика; така мора да прават и пијанистите, мислам, со раце, не со нозе, и не пропуштив ниту еден чекор. Но тој, и покрај тоа што ме следеше, продолжи да се тетерави. И да кашла. Честопати морав да се вртам назад и да го влечам за рака. Маглата беше густа, но на половина метар оддалеченост можевме да се видиме. Ако го повлечев јажето, Грањола ќе се појавеше од густата магла, која се чинеше дека одненадеж исчезнува, и ќе се појавеше веднаш до мене, како кога Лазар замавнува со чаршафот.
Качувањето траеше добар саат, но тоа беше околу просекот. Единствениот пат кога Грањола го предупредив да биде внимателен беше кога стигнавме до големата карпа. Ќе завршевме во провалијата доколку, наместо да ја заобиколевме и повторно да се вратевме на патот, погрешно свртевме кон лево, чувствувајќи камчиња под нозете.
Стигнавме до врвот, до отворот во ѕидот, и Сан Мартино беше една невидлива маса. Одиме право, му реков, по патот. Изброј најмалку дваесетина чекори и ќе се најдеме пред вратата на парохијата.
Тропнавме на вратата како што се договоривме: три потчукнувања, пауза, па уште три. Пристигна свештеникот за да нè внесе. Неговото лице имаше правлива бледа боја, како скробут што вирее покрај патот в лето. Осумте Козаци беа таму, вооружени како бандити и преплашени како деца. Грањола зборуваше со еден од нив кој знаеше италијански. Добро го зборуваше, иако со ужасен акцент, но Грањола, како што прават луѓето со странци, разговараше со него во инфинитив.
„Ти одиш пред другари и следиш мене и дете. Ти кажеш на твоите луѓе што јас речам, а тие прават што јас речам. Разбираш?“
„Разбирам, разбирам. Подготвени сме“.
Свештеникот, кој за малку не се помоча, ја отвори вратата и ни дозволи да излеземе на патот. И токму во тој момент, на крајот од селото од каде што доаѓаше патот, слушнавме гласови на германски и лаење на куче.
„Господе Боже, сè нека оди по ѓаволите“, рече Грањола, а свештеникот не ни трепна. „Гадовите успеаја да стигнат овде горе, зеле кучиња, а на кучињата не им е гајле за маглата, тие се водат според своите носови. Што ќе правиме сега, по ѓаволите?“
Водачот на Козаците рече: „Знам како го прават тоа. Едно куче на пет мажи. Ние одиме на истиот начин, можеби ќе ги пресретнеме оние без куче“.
„Rien ne va plus“, рече Грањола учениот. „Одиме бавно. И пукаме само ако јас кажам. Подготвуваме тенки марами или крпи и други јажиња“. Потоа ми објасни мене „Ќе побрзаме до крајот на патот и ќе застанеме на аголот. Ако нема никој, ќе продолжиме право кон ѕидот и ќе исчезнеме. Ако дојде некој и тие имаат кучиња, готови сме. Ако мора, ќе пукаме кон нив и кучињата, но зависи колкумина се. Ако, од друга страна, немаат кучиња, ќе им дозволиме да поминат, ќе им дојдеме од зад грб, ќе им ги врземе рацете и ќе им ставиме марами во устите, за да не можат да викаат“.
„А, потоа, да ги оставиме таму?“
„Како па да не. Не, ќе ги земеме со нас на сртот, нема друго“.
Сето тоа брзо му го објасни и на Козакот, кој истото им го повтори на неговите.
Свештеникот ни даде некои крпи и ткаенини од олтарот. „Одете, одете“, велеше „и Господ нека ве штити“.
Тргнавме надолу кон патеката. На аголот слушнавме германски гласови кои доаѓаа од лево, но не и лаење.
Се залепивме за ѕидот. Слушавме двајца мажи како се приближуваат, зборувајќи меѓу себе, најверојатно пцуејќи што не можат да видат кај одат. „Само двајца“, објасни Грањола со мимика. „Да им дозволиме да поминат, па им се нафрлуваме“.
Двајцата Германци, кои беа испратени за да ја прочешлаат областа додека другите ги водеа кучињата околу црковниот двор, се движеа речиси на прсти, со насочени пушки, но ниту можеа да ја забележат патеката и така ја одминаа. Козаците им се нафрлија на двете сенки и им покажаа дека се добри во тоа што го прават. Во дел од секунда двајцата мажи беа на земја со марами в уста, ги држеа по двајца безмилосници, додека третиот им ги врзуваше рацете зад грб.
„Успеавме“, рече Грањола. „Сега ти, Јамбо, фрли ги нивните пушки кон ѕидот, а ти, туркај ги Германците зад нас, надолу, кај што се движиме“.
Бев преплашен, а сега Грањола стана водач. Поминувањето низ ѕидот беше лесно. Грањола ги пушти јажињата. Проблемот беше во тоа што, освен првиот и последниот во редот, секој требаше да ги употреби и двете раце, една за предното и една за задното јаже. Но, ако треба да туркаш двајца врзани Германци, не можеш да држиш јаже и во првите десет чекори групата се придвижи со туркање, сè додека не се излизгавме кон првата шума. Во тој момент, Грањола се обиде повторно да го организира системот на употребување на јажето. Секој човек што водеше Германец го врза своето јаже на ременот на својот заробеник. Секој што следеше се држеше за ременот на заробеникот со својата десна рака, а со левата се држеше за јажето на оној зад него. Но, во моментот кога се подготвуваме да продолжиме, еден од Германците се лизна и падна врз оној што го чуваше, повлекувајќи го со себе и оној зад него и синџирот се растури. Останати без здив, Козаците испуштија нешто што сигурно беше пцост на нивниот јазик, но беа претпазливи, правејќи го тоа без викање.