Куциот историчар

/, Литература, Блесок бр. 22/Куциот историчар

Куциот историчар

– Нов двособен стан во замена за мојата двособна куќа во улицата наречена Улица на тополите – одговори тој како од пушка.
Одговорниот ги подигна очите. Долго го гледаше професорот преку рамења каде налегнуваше една проѕирна површина од прашина како да живееше во мелница.
– Што бараш? – потпраша за да му ја уништи довербата во себе.
– Двособен стан, оти денеска ќе ми ја урнат куќата кај тополите – одговори тој стегајќи ги ракописите под мишка и фрлајќи го погледот преку канцеларијата, во новата населба, каде се надеваше дека ќе добие стан.
Службеникот го исчеша златниот заб, ја стегна краватата, ги исчешла црните коси пред тркалезно огледалце и, откога профуче како да му влеглоа во носот коњски муви, го зеде регистраторот на жителите на градот од рафтот и со врвот на моливот ги штиклира сите имиња што почнуваат со буквата К. Ги изгрицка усните во знак на изненадување, и откако го врати моливчето таму од каде го зеде, му се обрати на професорот.
– Жалам, другар, овде кај нас, во нашите документи, сочувани внимателно, ти си покоен – рече и врз неговото име и презиме подвлечени со црвена линија, стави уште една друга – за сигурна смртност.
Професорот, како да го пронижа куршум, направи еден чекор напред. Се погледа внимателно себе си за да утврди дали е навистина жив, ја истресе прашината од рамењата и прозборе како да одржуваше час по историја…
– Починати се фараоните, императорите, четирите општествени системи и двете светски војни, Но професорот по историја – Ќазим Ќела, сè уште е жив. Него навистина смртно го рани куршумот на рецензентите, но жив остана на „Тројанскиот коњ“. Кога му текна дека сега не ја пишува историјата, туку бара покрив над главата, ја избриша реката лута пот со шеширот и здивна длабоко, како да го потсетуваше чиновникот дека и понатаму живее со своите гради.
– Ние не сме во состојба да ги задоволуваме потребите на живите, а камоли да им пружиме милостива рака на мртвите – рече одговорниот со вжарена крв во главата и над неговото име и презиме подвлече уште една црвена покојничка линија со истото моливче – како да го закопуваше посигурно.
– Па кога сум сум умрел, бре човече? – се обиде да го именува човекојадецот, како во старата историја, зашто имаше глава во вид на шиник, но сепак се воздржа со намера да остави празен простор за доразбирање. – Јас навистина се сметам покоен во историјата, но не и во животот – дополни тој гласно само за да го преубеди почитуваниот господин дека живее исклучиво на овој начин, вака. Живееше покрај тополите со една нога како вдовец, претепан од грижи. Имаше инвалидска пензија и ниту еден човек кој го сакаше…
– Тоа што тврдиш е вистина. Ти навистина си роден во таа година што ја наведе, но си умрел во илјада деветстотини и шеесет и петтата година. Покоен си до ден денешен. Во тек на овој временски период не се извршени никакви промени. Исто така, во тек на сите овие години општината немаше никакви главоболки со тебе – рече чиновникот за да го убеди професорот дека навистина бил погребан пред четири години.
– Помеѓу датумите што ги спомна вашето уважение, професорот Ќазим Ќела направи вистински обид да ја напише старата историја. Ова го направи во својата куќа, меѓу двата реда тополи, во собата наспроти сонцето, а не во гроб. Историјата не се пишува во гроб, туку се заборава – дообјасни професорот со трески во коските, зошто без време, или пред време го закопаа.
– Дали можете да ни го покажете тој дел од напишаната историја како сведоштво дека сè уште сте жив? – праша чиновникот и ја испружи црнобелата рака за да го прими текстот од напишаната историја.
Професорот молкна, очите еднаш му се исполнија со солзи, потоа косата му се подигна под шеширот. Одеднаш го обзеде чувство на исплашеност. Се заплаши од рецензентите како од гробари. Ама ништо сега не му преостанало да се осведочи дека е жив, дека работел во својата куќа, дека… се надеваше да го преработи уште еднаш неприфатениот ракопис, да открие нови докази во историјата, да всади ново растение пред портите на животот. Ех! му се откина едно офкање некаде од длабочините на градите, како што тој ги кинеше фактите од мртвото месо на историјата. Стоеше професорот со двете скаменети нозе во канцеларијата: едната пикната во чевелот, другата на дрво. Немаше ништо, ама ништо да го осведочи сопственото живеење. Деца немаше, жената го напуштила, пријателите не го посетуваа од тогаш кога се реши да ја преработи старата историја, зашто немаше време за муабети, соседите ги испозатворија капиџиците зашто како вдовец небеше пожелен во нивните семејства. На единствениот брат, иселен во Турција, му пишуваше редовно скоро една година, но откога не доби одговор и него го отпиша. Само еден ученик, откако му подари делче од пензијата, му носеше дома леб, црн џигер, овошје и по едно парче торта. На овој начин ги помина четири полни години – сосема покоен за неговиот град.
За миг, му се причини дека целата канцеларија зазуи како пчеларник. Тројца други чиновници откако се преслушаа по повод утврдувањето на неговата вистринска смрт, одеднаШ застанаа неми. Потоа, едниот кој се носеше како поумен, стана на нозе и со неговиот став под мирно, како да се заколнуваше пред работните нараквици, се подзамисли и рече: Смртта на професорот не е измислена. Помнам кога неговата бивша сопруга дојде кај нас и со очи преполни солзи ја прогласи јавно смртта на нејзиниот легитимен сопруг, која настапила по повод една сообраќајна несреќа. За таа цел зеде педесет илјади денари за закопнина. Од тој ден таа се изгуби од градот, додека професорот исчезна пред очите на граѓаните. За исполнувањето на обврските кон мртовецот зборуваат непобитно потписот на неговата бивша сопруга со двајца сведоци. Ние го исполнивме нашиот долг. Ќазим Ќела, по професија професор, е префрлен во книгата на мртвите и поради тоа сите негови давачки: два несиплатени кредити, неподмирени сметки за струја, се прогласени како неважечки. За таа цел… – тој не продолжи. Го потчеша вратот и стави точка на мислата. Точка му стави и на еден записник против познат препродавач на станови, кој ги продаваше празните, а сам ги менуваше без ничие одобрение.
Професорот како да го изгуби трпението. Го удри со шлаканица сопственото чело и рече: Вие благословени, чујте! Тој покојниот Ќазим Ќела, професор по историја, јас сум лично, бог да ве убие! Еве ме жив, фала богу, со две раце, една нога, еве – продолжи тој чукајќи се од градите.
-Треба да потврдите дека сте жив и дека сте професор по професија – рече еден од нив без да ја подигне главата.
На професорот не му преостана ништо друго освен да ги стегне патериците под мишки и да излезе од кајшто беше дојден. Кога пристигна дома, ги здогледа облаците од прашината над покривот на својата куќа. Работниците на комунапроектот почнале да ја уриваат пред половина час. Нему како да му се скрши и другата нога, викна со целиот глас: „Жив сум, жив, само за да ги убеди другите дека во таа куќа живее еден жив човек. Токму овдека, во двособна куќичка од поодамна живее професор што ја оживува старата историја“.
– Старата историја нема потреба од мртовец, оти и самата одамна починала – рече чиновникот.
Таа ноќ, на клупата од некогашното училиште, Ќазим Ќела седна да го напише писменото сведоштво дека е сè уште живее, и покрај тоа што животот не води сметка за него. Живееше со надеж, и покрај тоа што животот му ја одзеде бесмислено ногата, му ја отми жената, му ја урна куќата, му го одби ракописот. Обидувајќи се да влезе во историјата, влезе во гроб. Откако се убеди себе си со недвосмислени факти дека навистина е жив, му текна нешто необично. Го прелиста другиот ракопис и на неговите маргини напиша: „И старата историја нема потреба за гроб, но има потреба за сведочење – таа го живее животот токму таму, кадешто луѓето ја сметаат за мртва“.

АвторМурат Исаку
2018-08-21T17:21:54+00:00 октомври 1st, 2001|Categories: Проза, Литература, Блесок бр. 22|