(кон книгата „Куфер“ од Ерол Туфан, издание ПНВ публикации, Скопје, 2022)
Десетти ден од последниот месец во годината, полн со симболиката на бројот десет. Од духовен аспект се поврзува со латинската филозофија „Панта реи“ која во буквална смисла се преведува како „сè тече, сè се менува“ и нè повикува да не се плашиме од промени. Се смета за ангелски број, моќен спој на броевите еден и нула, спротивставени во своите длабочини и значења. Еден е симбол на сите почетоци, дури и на почетокот на светот, а нулата ја означува бесконечноста и материјата.
Ете, во тој десетти ден, на крајот од годината, точката во која се спојуваат краевите, почетоците, значењата, токму во тој ден, на вратата од мојот виртуелен свет, навидум како обичен мејл, а всушност како некоја таинствена порака од Универзумот, ми пристигна „Куфер“ со авторскиот потпис на Ерол Туфан.
„Куфер“ – симбол на заминувањето, доаѓањето, патувањата… кој ми донесе беломорски стихови, смислени и родени помеѓу два континента, стихови што ме предупредија дека песната е мостот што го спојува човекот со духовното, дека таа никогаш не е одговор на прашањата поврзани со човековата потрага по материјалното и физичкото, „Но, ако барате знаци крај патот/по кој сте тргнале, ете тогаш/куферот може да биде полн со/моќни знаци – чуденки поставени/на крајот од вашите прашања/а јас, носачот на овој куфер со години/можам да ви помогнам/да се соочите со себеси/како огледало кое не лаже/ниту пак крие вистини…“
„Куфер“, кој го означи почетокот на едно извонредно книжевно патување и создавање на една истоимена поетска збирка во која толку колку што поетот ќе се соочи со себе, толку и јас ќе се соочам со самата себе, огледана во неговите стихови, огледана во тоа „огледало кое не лаже/ниту пак крие вистини“, а сепак ни ги открива сите слоеви на нашата личност, наредени и спакувани по сопствен редослед, приспособен на потребите на нашиот внатрешен куфер. Оти секој од нас е куфер за себе, во кој внимателно ги складираме нештата што треба да останат затворени, невидливи за другите, а сепак достапни за да си ги понесеме во секој миг со себе и да ги извадиме по потреба.
Па така, може да чуваме „Ветар во куферот“, кој ќе нè потсети на една далечна љубов која некогаш бујно цветаше, а сега само ги лови како отсонуван привид заборавените воздишки, чиниш лови „ветар над планината на Вардар“. Или „Земја во куферот“, која ќе ја понесе тежината на татковиот поглед кој полека гасне во полумрачната одаја. Тежината на неговиот последен аманет, каде и да одиш да ја понесеш со себе родната грутка и да ги насадиш саканите цвеќиња за да се сеќаваш на мирисот на татковиот дух.
А може да чуваме и „Сонце во куферот“. За мене, тоа пристигна во еден студен, мрачен, зимски ден, еден месец и два дена од почетокот на патувањето, додека луѓето се гушеа во сивилото и студенилото на веќе предолго присутната пандемија. Пристигна тој куфер од синилото на истокот, за да ме потсети дека, кога сме соочени со болест која сее неизвесност и смрт, учиме колку сме немоќни пред неизбежната минливост на животот, колку сме несигурни во мигот на нашето постоење, оти никогаш не знаеме колку ќе трае. Минуваме низ својот живот како случајни патници кои многу често не ја знаат целта на своето патување. Носиме багаж, тежок товар, оти сме земале по нешто од сите станици на кои претходно сме застанале. А не треба и не смееме да заборавиме дека најважното нешто што мора да го понесеме на своето патување е „Сонце во куферот“, за кое еден таинствен гласник постојано нè предупредува и вели: „Извади го сонцето од куферот/ и пушти го слободно да шета/ од утро до вечер/Нека ги грее другите смрзнати души“. Оти според филозофијата и теологијата на персискиот поет Мевљана Џалалудин Мухамед Руми, „Ако една свеќа запали друга, нема да изгуби ништо од својот пламен“, а нашата светлина е онаа што ги осветлува световите. Нашето „сонце во куферот“, нашата духовна светлина е одраз на чистотата на нашиот дух, подготвеноста да препознаеме дека, во сета своја човечка несовршеност, ние сме дел од една божествена универзална енергија чие јадро е љубовта.
„Сонце во куферот“ се врати во Истанбул, таму од каде што дојде, но во деновите што следуваа ми ги донесе „Тишина“, „Жена“, „Миговен и слободен“… Мали, рефлексивни колажи на еден немирен дух кој ги спознал длабочините на тишината, знае дека таа умее да каже многу повеќе додека се крие и молчи помеѓу зборовите, па сепак, копнее да успее да ја наслика и да ја смести во својот внатрешен куфер. Една исповедна лирика на поет и сонувач за кого љубовта е Дух и Душа, скриен во идеалот за замислената жена, а таа, жената, никогаш не е физички облик или само предмет на телесна страст, туку секогаш означува слобода…
Кога сме вистински слободни? – помислувам додека ја раслојувам содржината на овој книжевен куфер. Според Јунг, слободата се дефинира преку способноста на една личност да стане во животот тоа што е, а крајната цел треба да биде нејзината индивидуализација. Според „Миговен и слободен“ на Туфан, човекот треба да ги отфрли сите патоси и статуси, навики, стеги и претеги и да стане „проточен и проѕирен/како водана во рекине планински“, да може да отиде некаде далеку од секојдневјето засновано врз себезалажување и гласно да викне: „и да отпловам негде уџум/кај што никој нема да ме бара/ ниту пак јас ќе имам потреба од лага/Само жолто сонце/ Сино-зелена вода/Сино и модро небо/Кафена земја и многу зеленило да има/ да шиба ветар студен, безбоен…/И бескрајно бела СЛОБОДА ко/ допирлив идеал или самовила да мами…“
Тешко е да го носиме својот куфер и истовремено да ја дофатиме слободата. Уште потешко му е на еден поет да го стори тоа, оти тој стои сред сцената на овој свет, некаде помеѓу небото и земјата, свесен дека сè додека стиховите му одекнуваат во етерот, тој е врската помеѓу човечкото и божественото, како што, според Аристотел, „поезијата е пофина и пофилозофска од историјата, бидејќи поезијата го изразува универзалното, а историјата само конкретното“. Но, кога фестивалската сцена ќе остане празна, како во „Поетска разгледница“, тогаш „Куферот се затвора/поетот си заминува…/Собарките ги собираат/ книгите в ќеси и/ го прочистуваат воздухот/ од ‘опасни‘ зборови“, а тој, поетот, продолжува да ги лови своите музи, свесен дека „Допрва ќе се насликаат досега нечуените песни/ со нови тишини меѓу… две рецитирања“.