Компаративна книжевност, светска книжевност и етичка книжевна критика. Книжевната „инфра-другост“

/, Литература, Блесок бр. 112/Компаративна книжевност, светска книжевност и етичка книжевна критика. Книжевната „инфра-другост“

Компаративна книжевност, светска книжевност и етичка книжевна критика. Книжевната „инфра-другост“

Дали етичката книжевна критика е (единствената) праведна и точна?
民歌
RAHVALAUL
Народна песна


Превод од англиски: Искра Анѓелова

Уште од својата појава и широката употреба низ светската заедница на научниците во општествените науки, поимот „етичка книжевна критика“ во себе крие и двосмисленост. Ова е поради тоа што самата придавка „етичка“ е амбивалентна. Од една страна, таа означува активности поврзани со морални или етички прашања. Без никаков сомнеж, пренасочувањето на културното и книжевно истражување кон разгледување на етички прашања е главната цел на неодамна основаното ИАЕЛК (Меѓународно здружение за етичка книжевна критика, основано во Јичанг, Кина, во 2012 г.).

Од друга страна пак, „етички“ секојдневно се користи како синоним за „точен“, „правичен“, „праведен“- во смисла на однесување или активност поврзана со веќе утврдени и прифатени морални норми. Еден помлад научник од постмодерната генерација еднаш ме праша: „Кога веќе однапред ќе дознаеш кој вид на критика и книжевност се етички, која е смислата на тоа истражување? Зар критиката и книжевното творештво не ја губат потполно смислата доколку целите се толку јасни и провидни?“
Залудно ќе биде да се објаснува дека значењето на „етичка“ во смисла на „морално правилна“ може да наведе на погрешен заклучок. Откако ќе влезе во повеќе речници и ќе се прошири во свеста на повеќето заедници, тоа значење ќе мора да се прифати.

Слично како со етичката книжевна критика (во овој напис скратено ЕКК), не можеме да ги игнорираме нејаснотиите поврзани и со други поими во овој текст. Така, многу често се смета дека целта на компаративната книжевност (скратена КК) е да направи споредба меѓу две или повеќе книжевни дела. Или напротив, во последниве десет години преексплоатираниот термин интердисциплинарни студии се чини ги поврзува горенаведената книжевност и книжевни студии со други полиња на истражување, како историја, социологија, политика, економија, биологија и останати. Што се однесува до светската книжевност (скратна СК), на неа често се гледа како на одамна постоечки канон затворен и дефиниран од научниците на „големите“ и „водечки“ народи. Или напротив, се поистоветува со навистина недостижниот корпус од универзално создадените книжевни, мета-книжевни како и некнижевни текстови.

Се разбира, не можеме никому да му го одземеме правото да разбере, толкува и да преиспитува термини кои до одреден степен се зачувани во нашиот фонд на знаење – универзалните речници и енциклопедии.

Моралната функција и предизвикот на ЕКК, КК и СК

Сепак, она што сигурно можеме да го направиме е да истакнеме и да втемелиме неколку аспекти на термините и феномените кои сметаме дека се поважни од другите. При утврдување на јадрата и доминантите во областа на ЕКК, КК и СК, првиот критерум според мене би бил разоткривање на функциите кои наведените области се стремат да ги покријат и да ги задоволат подобро од другите гранки или области на истражување. Од лична интуиција и искуство предвидувам дека моралната функција во овој контекст силно би се истакнала.

Од појавата на позитивистичките филозофии во деветнаесеттиот век, највисоката цел на науката е објективно да го опишува и толкува, поаѓајќи од конкретни и мерливи податоци, природниот свет. Се одбива каква било трансцедентност во однос на Бога и на натприродниот свет, додека субјективните и личните пристапи се критикуваат од гледна точка на науката. Вмешувањето на моралните критериуми се смета дека предизвикува неред.

АвторЈури Талвет
2018-12-13T11:24:21+00:00 март 22nd, 2017|Categories: Есеи, Литература, Блесок бр. 112|