Бегалец

Потсмевањата со неговата шапка и неговите ракавици и неговата „проклета ташна“ се намалија. По еден месец, тие станаа попристојни, горди на својот Перфесор во вулканизерската работилница. Но, дента кога ја прими првата плата, Емре плати за својата инаквост.
Понекогаш, сепак, откриваше дека се сеќава на некои по малку непристојни финти од студентските денови (неговиот тутор по англиски ги сакаше повеќе нив отколку Китс и Шели) и, за да покаже пристојност, почна да ги цитира. Пред да заврши сезоната, неколкумина од помладите ги имаа запомнето финтите и нивниот акцент.
Емре можеби се покажа како „добро бате“ но ковертот со платата се беше страотно истенчил и додека се возеше накај дома размислуваше каде мора да заштеди за да надомести. Појадоците беа исфрлени. Сега ќе мора да го елиминира и ручекот. За среќа, имаше откриено еден унгарски „друштвен клуб“ каде што пристојното јадење беше ефтино, доколку не се почести со прескапата унгарска ракија од кајсии.
Неговиот викенд „бизнис“ како преведувач и пишувач на писма одеше слабо. Се имаше договорено со другите од Доселеничкиот хостел; мажи кои требаше да пополнуваат формулари, или да пишуваат молби и барања, или кои воопшто не знаеја да пишуваат. Тој составуваше речити и лажливи посланија до саканите или до далечните семејства, во Италија, во Австрија, во Унгарија.
Но, иако Емре во тие први недели на слобода се зафати со таквите обврски – и направи безброј преводи, преписи и писма – кога дојде време за плаќање сите беа во истата каша. Тоа не му носеше никаков приход, освен товарот на доверувањето чудни признанија. Останатите потсетници ги искина. Машината за пишување беше вратена во куферот.
Неговите јазици го изневерија. Долго време му се чинеа како речиси сигурен пасош кон малите услуги и спогодби. „Можат да ни земат сè освен образованието“, инсистираше неговата мајка. Овде во Австралија образованието беше смалено до фино чувство на иронија. „Што си работел порано?“ го праша еден од неговите колеги. Кога Емре одговори дека студирал јазици, тие гракнаа, речиси во хор: „Не, работа. Што си работел?“. Се правеше дека не разбира, но тоа само предизвика груби потсмевања. И вистина беше: дијалектот на кој тие зборуваа доволно често беше јазик поинаков од оној кој тој го изучуваше, дури и кај Дикенс и Сомерсет Мом.
Фрау Лозберг беше превртлива. Иако предложи можности за некое друго сместување и дури и му дозволи на Емре да го чита нејзиниот примерок од неделното издание на Огласник или Вести, насоките кои му ги даваше секогаш се покажуваа јалови – превисока кирија, предалеку од работата, собите премногу натрупани или претесни за трочлено семејство – и секогаш откако ќе се вратеше, премногу разочаран за следната потрага, фрау Лозберг речиси инч по инч го зголемуваше своето внимание. На крајот, Емре конечно почна да сфаќа.

Во еден брз потег зеде стан во градот. Се состоеше од три соби на катот над фризерскиот салон, а единствениот влез водеше токму низ самиот салон. Беше потполно незаконски. И немаше кујна ниту вода. Три празни соби на врвот од чкрипавите скалила. Мораше да најде кревет, и прекривки, душек, перница, како и некои нешта за бебето, а што е ќе прави со водата?
Со помош на еден чешки водоводџија кој му должеше за еден серијал дволични писма до жена си, една Италијанка која сè уште го чекаше да ѝ прати пари за пат, успеаја да спроведат вода од задната уличка и да инсталираат бакарна цевка на надворешниот ѕид (скриена зад една огромна ползавица). Ете, сега барем има чешма. Водоводџијата му предложи мала печка на гас. Како што се покажа, на катот немаше ни струја. Па, би можел да купи неколку керозински лампи. Колибата на Мари во австрискиот Тирол имаше само такво осветлување. Кога почувствува дека повеќе ништо не може да стори во тој миг, фати автобус до Доселеничкиот хостел. Се врати со семејството.
Фрау Лозберг беше бесна кога разбра, се закануваше дека ќе ги извести властите. Емре успеа да ја смири дури откако ѝ вети дека ќе ги бојоса и другите надворешни ѕидови од нејзината куќа. Тоа значеше уште цел месец викенди кои би можеле да бидат употребени за нешто покорисно, но вредеше.
Мари го гледаше станот со неговите правливи и празни зелени ѕидови и загрижено му се смешкаше на Емре. Од прозорецот можеа да гледаат во ѕидот од тули од другата страна на уличката.
„Погледни“, рече таа и покажа кон малиот страк кој растеше во пукнатината на тулите близу до врвот. Бебето плачеше, му растеа заби. Ја минаа првата заедничка ноќ после повеќе од шест месеци на крцкавиот кревет со правливи ќебиња и со само една перница. Детето лежеше меѓу нив и се будеше речиси секој саат. Го посра креветот. Емре не можеше да спие. Знаеше дека мора да стане во 4:30 за да ја извози дополнителната раздалечина до вулканизерската работилница.
Помеѓу периодите на хранење и смирување на детето, жена му цврсто спиеше. Емре се обиде да се сети кога беше било, како беше било, кога првпат беа биле заедно. Мари забремени многу бргу. За првпат се запраша: беше ли тоа случајно?
Во тоа време тој не мислеше на никаква цврста иднина. Единствено знаеше дека неговото минато потполно исчезнало. Станот во Будимпешта одамна му беше одземен од властите и национализиран. Неговите родители не ја преживеаја 1943-та. Ја знаеше само бушавата жена која го водеше „Унгарскиот клуб“ и двајцата селани од патувањето кои го зборуваа неговиот јазик. Мари зборуваше германски и тврдоглаво одбиваше да научи англиски. Емил се превртуваше и се обидуваше да не ја разбуди туѓинката со која го делеше креветот. Уличната светилка фрли жолтеникав правоаголник на спротивниот ѕид. Остриот мирис од фризерницата под нив не можеше да се игнорира. За миг помисли на удобната, претрупана предна соба на фрау Лозберг. Во неа висеа две масла на платно со огромни рамки: алпски пејзаж, осамена вила. Имаше тешки завеси на прозорците. Тоа го потсетуваше на станот на неговата тетка во Буда. Немаше идеја каде е сега тетка му, или што се случило со нејзиниот сакан мебел. Малата соба на фрау Лозберг ја имаше лепливата топлина на сеќавањата. Знаеше дека не смее да им дозволи на сеќавањата да го преплават. Но, во тие моменти му се чинеше како да е речиси таму, иако – се разбира – ништо не можеше да биде по старо.
Вулканизерската работилница сега стана негов живот. Или до некоја видлива иднина. Ова беше неговата егзистенција, и му се чинеше опиплива како ограда од бодликава жица. Освен што околностите се сменија. Дури и тој го сфати тоа. Чекор по чекор. Прво еден, па друг чекор, и сега можеше да се обѕрне наназад и да види како товарот на очајот и тапото истрајување се враќаат назад. Ѕидовите на ова место, фатени во тој отсјај на светлината, носеа одеци кои тој нема да ги запомни. Но, кога ќе ја земе следната плата ќе ја земе Мари да изберат евтин материјал за завеси. Доколку таа нема нешто поитно за купување. Што е сосема можно…
Во сите тие години на потчинетост, бегање, очајни и ненадејни преместувања, транзитни кампови, бараки, чудни вработувања и уште почудни зделки на црниот пазар, тој никогаш не беше помислил на така едноставни но јасно замислени почетоци. Само завршетоци. Секој момент беше крај. Секоја нова промена беше крај. Неговите седум јазици, сите беа краеви, истоветни, изолирајќи го однатре додека истовремено му даваа говорливост на која другите му завидуваа. Овде ќе отрфлеше некои нешта, но и ќе земеше нови. Јазикот беше луксуз, тоа го научи. Јазикот беше алатка на трговијата, не на чувствата или на човечката топлина. Топлина? Постоеше само топлина на телото. Или неговото студенило.
Првата средба со Мари: иако и тоа се чинеше како уште еден крај, кој навистина никаде не водеше, освен кон моментно задоволување. Моментно заспивање. Заспивање.
Тоа беше почетокот.
Подготвувајќи се да стане, Емре помисли на жештината која му претстои на работа и на грубото и клетото поигрување на неговите колеги, и сфати дека неговиот живот е само почеток, секогаш бил само почеток. А тие почетоци секогаш водеа понатаму. Две години, помисли. Една година.
И се насмеа толку гласно што бебето закмечи а Мари ја испружи раката – не кон Емре. Шест месеци, помисли тој. Ќе го запишам ова, оваа соба. Не, ќе најдам камера и ќе ја фотографирам. За шест месеци ќе погледнеме наназад и ќе видиме колку далеку сме одминале.
Дали некогаш порано имал таква мисла?