Заклучок
#8 Постмодерната во македонскиот филм не е голема по обем, само неколку филма, но во однос на квалитетот, т.е. застапеноста на постмодерните својства и одлики, како што видовме, таа е нагласено присутна кај споменатите филмски автори. Првото појавување, во стилот на еден неоконзервативен риплеј, го има во 1986 во филмот „Среќна Нова ‘49“ на Столе Попов. Овој автор и во подоцнежните свои филмови „Тетовирање“, „Џипси меџик“, во мала мера, користи постмодернистички техники или теми (Циганите како метафора на номадизмот, непостојаното, флуктуирачкото, маргиналното, хомосексуализмот и трансвестизмот, социјалните отпадници). Вистински бум во филмот македонската постмодерна прави во деведесеттите, исто како и кај останатите уметности: литературата, театарот. Најавена срамежливо со филмот „Пред дождот“ на Манчевски, таа се распрснува во еклатантно постмодернистички дела на тандемот Поповски, Митревски, првично и Јанакијевиќ, и на Александар Станковски, како и во „Ангели на отпад“ на Димитрие и Томислав Османли и „Прашина“ на Милчо Манчевски. Начинот на кој се организирани естетичките својства на постмодернизмот во овие филмови заговара бунтовност во однос на конвенционалните филмски модели, експериментаторство, отежната рецепција. Тоа е момент што може да се проблематизира ако се има предвид т.н. уметничка маска на постмодернизмот, семиотиката на наводниците, во кои уметничката субверзија се пласира врз навидум гледливи, комуникабилни филмски модели и обрасци. Поради техничко-технолошките и материјалните тешкотии, филмови во Македонија се снимаат поретко и во мал обем, поради што и овие автори тешко доаѓаат до своите нови остварувања. Од друга страна, има низа млади автори, со очигледни постмодернистички склоности, кои дејствуваат на полето на документарниот филм, видеоклиповите, видео-артот, #10 телевизиските филмови, кои од разни причини немаат шанса да се искажат преку долгометражни играни филмови. Поради тие причини, македонската филмска постмодерна е повеќе потенција, повеќе во најава, која користи разни стратегии на филмско преживување и каков таков творечки ангажман, тој може да се анализира ако се прошири истражувањето на темата во рамките на целокупниот аудиовизуелен медиум.
Библиографија
Barthes, Roland (1992). “From work to text” in: Modern literary theory: a comparative introduction, (ed. Ann Jefferson). London: B.T. Batsford ltd, pp. 166-185
Бест, Стивен; Келнер, Даглас (1996). Постмодерна теорија, Скопје: Култура
Bodrijar, Zan. (1991). Simulakrumi i simulacija, Novi Sad: Svetovi
Virilio, Paul. (1989). “Hitrost i poslednji grad” (Intervju). in: Delo, br. 9-12, Beograd, pp. 48-57
Liotar, Zan-Fransoa. (1989). “Apel koji nas prevazilazi” (intervju). In Delo,9-12, Beograd: Nolit
McHale, Brian. (1987). Postmodernist fiction, London and New York: Routledge
Mocnik, Rastko. (1998). Alterkacije: alternativni govori i ekstravagantni clanci, Beograd: XX vek
Pavlicic, Pavao. 1988).”Intertekstualnost i intermedijalnost. Tipoloski ogled” in: “Intertekstualnost i intermedijalnost (Zbornik)”, Zagreb
Torres, Felix. (1988). “Post? Oblici i sustina novog spora starih i modernih” in: Postmoderna – nova epoha ili zabluda, (Ivan Kuvacic, Gvozden Flego, ur.) Zagreb: Naprijed, pp.159-174
Hassan, Ihab. (1987). “Pluralizam u postmodernoj perspektivi” in: Quorum, br. 3-4, Zagreb, pp. 23-42
Hutcheon, Linda (1995). A poetics of posmodernism. New York: Routledge
Dzejmson, Frederik. (1985). “Postmodernizam ili kulturna logika kasnog kapitalizma” in: Radio Beograd-Treci Program, br. 64, Beograd, pp. 181-228
Dzenks, Carls. (1985). Jezik postmoderne arhitekture, Beograd
Suvakovic, Misko. (1995). Postmoderna – 73 pojma, Beograd