23. Животот е размена на жртви
Друго годишно време. Друга година. Калеа Мошилор речиси во целост е обновена. Кога чекориш по неа, ти доаѓа да речеш: па ова е сосема друг град! Човек што нема познавања од историјата или човек што ќе се појави тука преку ноќ, или што ќе се роди овде, ќе ја види само убаво варосаната фасада и ќе си мисли дека фасадата е реалноста. Помнењето, од болка станува информација и на тој начин животот е поподнослив, универзумот е поподнослив.
Оние што се раѓаат после нас ја отплаќаат нашата и историската свирепост, ја отплаќаат благодарение на својата наивност, кршејќи го оклопот на помнењето.
Врз раните изникнала трева, се извишиле дрвја.
Врз уривањата се израмнила земјата, се кренале бели станбени блокови.
Завршната обработка стагнира од недостиг на материјал, населбата е ненаселена. Безброј бели, празни, недовршени станбени блокови.
И денес поминуваме оттука. Еден автобус ја обиколува ненаселената населба и застанува на постојки на кои ниту некој слегува ниту се качува.
Со ќеркичката Дана се враќаме од аеродром. Ни денес авионот не полета, поради маглата. Утре пак од почеток. Дана вели:
– Тате! А ако цел живот има магла на аеродромот? Би сакала секој ден да одиме на аеродромот и милиционерите да нè контролираат и да чекаме да се разведри… А навечер да си одиме дома.
Ќеркичката ќе ми замине на Запад, засекогаш. Таму ќе расте, ќе се однесува како сиот тамошен свет, ќе оди на училиште во некој светски град.
– Зошто се празни овие згради? прашува. Кај се луѓето?
Ме држи за рака, си одиме дома. Низ оваа ненаселена населба ја фаќа страв и се стиска до мене.
– Тате, толку сум радосна што има магла и авионите не летаат и денес. Толку сум радосна што пак ќе спијам во мојот кревет, со поларното мече покрај мене, со баба. Ни утре не сакам да летаат авионите. Ни задутре. Но се радувам што мама ме вика кај неа. Сакам да одам кај неа. Зошто не дојдеш и ти? Не ти е страв да останеш сам овде?
– Човек се прилагодува и живее. Стравот постои за да бидеш појак.
Одеднаш застанува и ме прашува со тешко срце:
– Ако ѝ се случи нешто на мама таму во Франција и ако умре, со кого ќе се ожениш?
– Ништо нема да ѝ се случи на мама, мило. Мама нема да умре.
– Ама ако умре, со кого ќе се ожениш?
Оваа симболична смрт на мајката е несвесна казна на детето за нејзиното отсуство, за нејзиното заминување далеку! Господи, колку точно се искажува страдањето со зборови… Детето толку многу ја сака и љубовта ѝ е и казна. Нашето дете ќе нѝ казни за љубовта и ќе живееме така казнети и тоа ќе биде нашата драма овде на планетата. Сите тројца ќе живееме казнети зашто страда и тој што казнува и тој што е казнет, тоа е причинско-последичниот синџир од кој нема излез.
– Еј, тате, зошто не ми одговориш? Со кого ќе се ожениш ако умре мама?
– Прво, нема да умре. А второ, нема да се преженам. Сум тргнал на еден пат, на мојот пат…
– Ама ако некогаш решиш да се ожениш, немој со некоја туѓинка. Ми ветуваш? Да се ожениш со Мика…
Мика е баба ѝ, нормално.
На тој начин пред мене го распосла својот внатрешен конфликт, конфликт врз чија основа ќе треба да си го гради животот.
Магла. Трет ден со магла. Авионите не летаат.
Одиме молчејќи. Дана не поднесува кога сум молчалив. Не ѝ се допаѓа да зборува сама со себе.
– Тате, сакам да ти кажам што создал Бог во третиот ден! вели знаејќи дека може да ме придобие со религиозни теми.
– Добро, кажи ми.
– Во третиот ден, Он ги создаде тревата, семињата на тревата, дрвјата, семињата на дрвјата и … тебе!
Се смее. Толку тага се насобрала во овој град и нејзината смеа го прочистува светот од темели.
Во право си, велам. И тоа како! Сите ние, преку скриената меморија потекнуваме од почетокот на создавањето и поврзани сме со неговиот крај.
– Тате, знаеш што си мислам? Дека и утре ќе има магла. И дека нема да полета ниту еден авион дури сме живи. Маглата ми е другарче. Мика е мојата Мика. Поларното мече ми е другарче. Тате, кога би можела да те купам, би дала за тебе три илјади планети!
Тоа е најголемата цена што некогаш воопшто била понудена за мене. Тоа беше миг кога нашата врска беше совршена. Колку добри пријатели бевме тогаш! „Позитивен Едип“, задоволно велеше мајка ѝ од далеку.
Улицата е празна. Еден ден ќе биде последниот ден.
Немоста на Санду Тариверде и исчезнувањето на Тофана се проби за последниот ден што треба да дојде.
Паѓа ноќта во белата, месечева пуста населба. Ја гледаме тревата, дрвјата создадени од раката на Бога денес, во третиот ден. И доаѓа ноќта и доаѓа четвртиот ден – кога Бог го создаде Сонцето. За да може човечкото тело да се стопли на сонце. Душата и онака истрајува, од почетокот на светот е така; но телото си има историја, а неговата историја започнува во сончев ден.
Сонцето беше создадено во среда.
Стигнуваме дома, влегуваме.
Ова го пишувам сега. Дана спие во својот кревет, со поларното мече покрај неа. Ја гледам дури спие, ми доаѓа да ја погалам в сон, само в сон, онака како што постапувале и нашите родители со нас.
И барам прошка во мислите. И барам прошка за тоа што ќе се разделиме. Иако таа прошка не поправа ништо, не ја залечува раната од разделбата со таткото. Моето дете со две земји, со родители расфрлени по планетата.
А кога имаш две земји, постојано ќе ти недостига внатрешната Земја. Оној што има две земји, нема ниту една.
А кога ја губиш земјата пред да ја освоиш планетата, како да си во тунел на тагата… што треба да го поминеш со некого исчистен од сè.
Постојано ќе ѝ недостига половина свет. И нема да знае како се вика нејзиниот револт. Нема да го знае називот за неприлагодувањето, некаде длабоко ќе биде закопано клучето на конфликтот. Ќе им се лути на родителите, ќе ги одбива не знаејќи дека токму тоа е изразот на љубовта – дека љубовта е ненаситна по присуството на предметот на љубовта, дека љубовта е ненаситна по физичкото присуство, инаку е бол и казна. И сите тројца ќе живееме казнети, барајќи го клучот на конфликтот преку мориња и океани. И сета мудрост на светот ќе биде залудна сè дури вината не исчезне.
Уште еднаш погледнувам кон моето заспано дете, го држи в прегратка поларното мече.
Полноќ е. Спијам четири часа, па се будам. Надвор има магла, но ние и денес ќе одиме на аеродром зашто можеби маглата ќе се крене. Обврска ни е да бидеме таму. Дана вели дека цел живот ќе останеме во маглата на татковината, и дека ниеден авион нема да полета и дека ќе станеме клаустрофобични и лирични. Мајка ѝ секој ден во 13 часот и половина ќе ја чека на Орли, свртена кон аеродромското пано.
Влегувам во собата на детето. Спие, ликот ѝ е совршено спокоен. Слободна да тргне во слободниот свет. Се зазорува и си го чувствувам ритамот на телото како се крева. Наутро прилагодувањето е максимално.
Затоа наоѓам сили да ѝ ја кажам вистината: и маглата што те држи затворена овде и сонцето што ќе ти дозволи да полеташ, имаат или немаат шанса. Маглата те остава на тате, сонцето те предава на мама. На една страна губиш, на друга се спасуваш, колку да се потпреме на она малку добро во големото зло. Постојано ќе ти недостига половина свет, половина дом. Половина од твоето тело и душа ќе страдаат, а нема да знаат зошто и ќе компензираат со отфрлање, со бунтување. И твојата љубов ќе има чуден облик на казна, сè до мигот кога мистериозен пламен ќе ја запали болката.
Седум часот изутрина.
– Време е да станеш. Одиме на аеродром! велам.
Станува, се подготвува. Послушно прави сè што треба. Тргнуваме фатени за рака. Одиме на аеродромот Отопени. Си го стиска в прегратка поларното мече. Над Романија се надвиснала магла. Маглата ни е пријателка…
И би ден четврти.