Ткаењето на отсутното

/, Литература, Блесок бр. 22/Ткаењето на отсутното

Ткаењето на отсутното

(Алесандро Барико, Свила)

Свилата
На крајот на светот, на островот обвиен во сопствената самотија, илјадници години наназад, се одгледува најскапоцената ткаенина: јапонската свила. Со истата мистична прецизност на ритуалите и тајните неопходни за нејзиното создавање, таа ја истенчува, до исчезнување, природната врска помеѓу видот и допирот: свилениот превез, сонот на окото – самите бои, ослободени, раздиплени во просторот – го снемува во часот кога дланката ќе посака да го допре, да го зароби во својата непробојна телесност. Како да милува воздух. И кога одново ќе се отвори кафезот на стегнатите прсти, бескрајните нишки на ткаенината се расплетуваат како да се живи, одново запостојуваат, како кожурецот во кој се зачнале да не успеал да го згасне сеќавањето на нивната воздушеста природа, крилестото потекло.

Ерве Жонкур живееше од свилата, од купување и продавање свилени буби, ризикувајќи се себеси на долгите патувања до Јапонија, крајот на светот.

Ерве Жонкур живееше за свилата, материјалниот супстрат на непостојното, сјајниот, меланхоличен знак за недопирливоста на она што го придвижува целиот живот, блескавата отсутност на разлозите.

Умираше од копнеж по нешто што никогаш нема да го доживее.

Безимената
Неговата приказна трепери во воздухот како вел исткаен од најфината нишка јапонска свила: далечното – молчаливо, скапоцено и тајно, како лицето на девојката чии очи немаат ориентален облик, суштеството од друг свет сосем вкоренето во непроѕирниот ритуален живот на далечниот Исток, милосницата на господарот Хара Кеј. Безимена, безгласна, бесшумна, сочинета само од гестови со неискажливо, а совршено недвосмислено значење, таа се престорува во недофатливо средиште на животот на Ерве Жонкур, од првиот поглед со кој го пронижува додека лежи во скутот на својот господар, како ретко и драгоцено животно. Превезот што се вее на ветрот, како неумолив патоказ, макар и да води преку согорените предели, отаде крајот на светот.

Елена

Неговата жена, она блиското, вткаеното во хоризонтот со благата незабележливост на сводовите кои го крепат светот; свилениот превез стиснат помеѓу дланките, во тивкото исчезнување на тајната супстанција која живее од просторот на желбата. Неуловливата природа на свилата: како да се сочува велот на љубовта обвиткан околу саканите суштества, премногу проѕирен за да го можат да го видат, премногу слеан со нивните тела за да можат да ја почувствуваат страста на неговиот допир?

Кафезот
Простор во просторот, отворена празнина со невидливи ѕидови, поцврсти од камените: тешко се одолева на искушението за враќање помеѓу нив. Кафезот – безумниот залог на љубовта – со кој господарите на Ориентот ја наградуваат верноста на своите милосници, подарувајќи им, наместо накит, преубави птици затворени меѓу решетките. Мудроста на Истокот: дар кој ја открива својата вистинска смисла во сопственото поништување – мигот кога со кралски гест боите, звуците и крилјата ќе му се вратат на небото од кое, вдомени во кафезот, предолго биле заштитени. Ќе го наполниш со птици, и вели Ерве Жонкур на својата жена, објаснувајќи и зошто служи големиот кафез кој сака да го изгради среде паркот, најмногу што можеш, а потоа еден ден кога ќе ти се случи нешто убаво, ќе го отвориш и ќе ги гледаш птиците како одлетуваат. Како да ја гледаш самата суштина на радоста– во одминувањето, на свилата – во исчезнувањето, на желбата – во она што си оди, оставајќи го зад себе празниот кафез на прегратките.

Гласот
Каде е присуството – во немоста или во звукот? Иста порака ли праќаат кристалниот, прекрасен глас на Елена, и совршената немост на девојката од земјата на свилата? Две лица на истата ткаенина, два нежни облика на истата невозможност: да се сака саканиот човек. Истиот.

Писмото
Свечен ритуал на отсутноста: седум листови хартија со густ, клинест ракопис, црно мастило, јапонски идеограми, стасани до рацете на Ерве Жонкур како неразгатливи знаци: пепелта на еден изгорен глас. Гласот на безимената од крајот на светот. Гласот на Елена откако го напушти овој свет. Двата слеани во едно, конечно прозборуваат еден низ друг, со убиствените резонанци на копнежот, кој за своето исполнување, го бара врховниот залог: небиднината на оној кој копнеел. Немоста бликнува низ гласот, стивнатоста низ страста на допирот, пепелта на блискоста низ огнот на безнадежната оддалеченост: низ писмото во кое секоја од нив се престорува во она што отсекогаш сакала да биде: другата жена. Две волшебни патеки на истата таговна желба, паралелни, наполно одвоени една од друга, кои се пресекуваат во невозможната геометрија на духовниот простор – знаците кои на Ерве Жонкур му ги растајнува трет женски глас – оној на мадам Бланш – белото, свилено созвучје на неименливото.

Приказната
Така е тоа, отсекогаш. Кога недостасува име за нештата, се измислуваат приказни. Оваа повест
за свилата – и за душите заробени во нејзиното невидливо ткаење – не е повест за она што се нарекува љубов. Таа е повест за она што не може да се каже поинаку освен со тоа што ќе се раскаже токму таа приказна. Или за тоа што не може да се премолчи поинаку освен со тоа што ќе се премолчат некажаните нешта во неа. Оние кои во допирот со зборот би исчезнале, како свилата во допирот со кожата.
За таквите приказни недостасува име, и јазик да се зборува за нив, а да се остане вон светливата, распната пајажина на архе-раскажувачот.
Освен, можеби, да се вплете уште една нишка, која ќе намами уште некого во прастарата мрежа на приказната – говорот за неискажливото.

2018-08-21T17:21:54+00:00 октомври 1st, 2001|Categories: Есеи, Литература, Блесок бр. 22|