Мотивот на природата во македонската и кинеската народна поезија

/, Литература, Блесок бр. 128/Мотивот на природата во македонската и кинеската народна поезија

Мотивот на природата во македонската и кинеската народна поезија

Во Македонски народни балади (Македонска книга, 1983), Пенушлиски ги пренесува следниве елементи на баладата: „Баладата е песна погодна за пеење (лирски елемент). (2) Баладата е песна со дејство во содржината (епски елемент). (3) Баладата е песна чие дејство во различни сцени или појави содржи точка на напрегање или конфликт (драмски елемент). (4) Баладата живее предимно во усната традиција, законито придружувајќи се кон неа преку својата говорна и музикална слика (елементот на традицијата)“ (Пенушлиски, 1983:12). Константин Миладинов во Зборникот на народни песни наведува дека песните се разделени на: самовилски, црковни, јуначки, овчарски, жаловни, смешни, љубовни, свадбени, лазарски и жетварски. Тој дообјаснува дека „меѓу песните во некои живо се отражават глобока старина со верованија, кои се односит дури на предхристијанските времина; во други тие се смешани со понови идеи; така една част од песната пренадлежит на стари, друга на нови времиња; а во други се огледвит старината во ново облекло“. Што се однесува до тематските карактеристики на песните во Зборникот, тука повторно може да се исползуваме со согледувањата на Пенушлиски кој тврди дека „за создавањето на одделни баладни мотиви, начинот на животот и основното занимање на населението бил клучен фактор, одразувајќи често вистински животни случки и реални теми“. Притоа, не смееме да заборавиме дека тие најчесто се творени и пеени во придружба на музика, при што многу често биле придружени и од орско играње што дополнително ги формира нивната структура и стилски карактеристики. Пенушлиски посочува дека „ороводната основа и колективниот начин на пеење придонесле тие да се зачуваат“ (Пенушлиски, 1983:21-22). Тоа што нас нѐ интересира при изборот на песните за анализа е како е прикажан односот човек – природа, кој е „нераскинлив дел од фолклорот и е изразен во него со најразновидни мотиви“ (Пенушлиски, 1983:54). Заради поголема прецизност, ние ќе се задржиме само на неколку мотиви преку кои е изразен овој однос со природата, како што се мотивите на метаморфозата, љубовта, бракот и вредностите на патријархалната заедница кои потоа ќе ни послужат во компарацијата со избраните кинески народни песни од Книгата на песните.

Како што ни укажува Радев, Книгата на песните „претставува едно од најзначајните остварувања на кинеската литература со далекосежно влијание врз нејзиниот понатамошен развој, и едновремено зазема почесно место во рамките на конфуцијанскиот книжевен канон“ (Радев, 2014: 255). Во традицијата дури има и тврдења дека самиот Конфуциј ги има редактирано, но тоа е само предмет на шпекулација, но не е потврдено. Во Книгата на песните се собрани 311 песни, но до денес се сочувани 305 песни, кои датираат од 11 до 6 век пр. н.е. Тие опфаќаат долг историски период од династијата Западен Џоу (11 век пр.н.е.) до средните фази на Периодот на пролетта и есента (6 век пр.н.е.) во текот на кој Кина ја прави транзицијата од робовладетелско општество во феудално општество. Во тој период, таа географски опфаќа голема територија по долината на Жолтата Река и долината на реките Јангце и Ханшуи.

Книгата на песни е составена од три главни дела: Народни балади, Оди и Химни, меѓутоа тоа не е хронолошкиот редослед според кој се создавани песните во овие делови. Според содржината и стилот се претпоставува дека најстари се химните, потоа одите, а последни се народните балади. Секоја од песните во Книгата на песни изворно се пеела во придружба на музика, меѓутоа придружните мелодии се изгубени. Поделбата на Народни балади, Оди и Химни е направена според изворната поделба на музички жанрови. Народните балади (Фенг – Feng 风) односно кинескиот знак за „ветер“ се однесува на мелодијата. Бидејќи ветерот кога дува произведува различни звуци, гласни и тивки, високи и ниски, со гласови и без нив, долги и кратки, исто како и во музиката, луѓето во древните времиња ги споредувале народните балади (Фенг) со мелодијата (Ванг, 2007: 45). Повеќето од народните балади се од времето на династијата Источен Џоу (770 – 256 г. пр.н.е) и го одразуваат општествениот живот од тоа време. Како што ни посочува Ванг Ронгпеи, „составувањето на народните балади е комплексно бидејќи го правеле лица од различни општествени сталежи, од обични граѓани па сѐ до дворската аристократија. Освен мал дел песни кои го носат името на авторот, другите песни во збирката се анонимни“ (Ванг, 2007: 37).

Одите (Ја – Ya 雅 ) имаат значење на „ортодоксен музички жанр кој се однесува на музиката која се свири на царскиот двор“ (Јао, 2010: 9), не жанр што ја одразува музиката на конкретен регион како во народните балади. Музичкиот жанр Ја се сметал за софистициран, а со тоа и за „стандарден или службен“. Песните во овој дел главно се однесуваат на тогашните политички и државотворни настани, при што доминираат теми во кои се воспева владетелот. Химните (Сонг – Song 颂) пак ја означуваат музиката што се изведувала во древните храмови при обредите во кои дворската аристократија поднесувала жртви на боговите и се опевале доблестите и успесите на владетелот. Овие воспевни песни обично биле долги со бавен ритам и пеени во придружба на обреден танц.

Тоа што нас нè интересира и на што ќе се задржиме во нашата анализа е делот посветен на народните балади. Во него повеќето од народните балади претставуваат усно народно творештво од 15 различни кинески феудални држави и региони. Народните балади опфаќаат љубовни, жетварски, јуначки и песни за ангарија. Тие се т.н. класични песни Ши (诗) кои се одликуваат со еднаков број слогови по стих, а стиховите се распределени по строфи и најчесто преовладува четирисложниот стих. „Во нив искрените чувства се искажани директно, природно и неусилено. Вистински го одразуваат реалниот живот од тоа време без извештачени изрази“ (Ли, 2016:41). Како што споменавме претходно, во нашата анализа ќе се задржиме на мотивите на природата, метаморфозата, љубовта, бракот и патријархалната заедница.

АвторЕлена Дамјаноска
ПреводМилан Дамјаноски
2019-10-21T10:14:05+00:00 октомври 1st, 2019|Categories: Критика, Литература, Блесок бр. 128|