Момчето веќе е при крај со цигарата. Веќе вади друга. Шумата станува сѐ погласна. Тие навистина доаѓаат.
– Би можел да се обидам да ти раскажам на што се сеќавам? Може ќе помогне. Не може да штети. Можеби во шумата околу нас не се само они. Можеби и мечката е тука негде.
Се сеќавам, беше јули. Месец јули. Подоцна научив да го викам српањ1F. Но, тогаш го викав јули. И подоцна, во станот над евангелистичката црква, се сеќавам, ја слушав песната „Кад заборавиш јули“. И плачев, како вистинско детиште.
Се сеќавам, ми рече дека си заминувам само на кратко. Додека не се смири ситуацијата. Дека ќе се вратам до роденденот во август. Дека нешто ќе, не можев тогаш точно да сфатам што, дека тоа нешто ќе го избегнувам само неколку недели. На крај, испаднаа шест години. А, ни после не се вратив. Иако станав повратник. Станав повратник во град во кој никогаш претходно не сум бил. Чудни се тие зборови кои ќе ти ги залепат на чело, а ти залудно се трудиш да откриеш кој си. Ти пишува на челото, ама ти не можеш да видиш.
Треба да забрзам. Сѐ поблиску ни се. Немам многу време да ти раскажам. И да те прашам, дали се сеќавањата за мечката вистински или се само некоја чудна утеха.
Шумата која го опкружува момчето и гробот е во есенски бои. Црвите низ нејзината почва се пробиваат кон површината. Го насетуваат дождот. Често црвите се криеја под камењата кои сега го чинат гробот. Се одмараа. Само постоеја. Сега под камењата лежи мртво човечко тело. Телото на таткото на момчето.
– Се сеќавам, побегнав на дрвото, со ранецот на грб. Кога дојде време да тргнеме. Не се обидував, всушност, да го избегнам бегалството. Не. Ако добро се сеќавам, се простував од дрвото на кое секој ден се качував. На кое го поставив рекордот во маалото за најбрзо качување. Од сите деца, јас најбрзо се качував на дрвото. Ми требаа само пет секунди и веќе бев горе во крошната. Ти и сестра ми ме викавте да се симнам. Ме опоменувавте дека не смееме да задоцниме на автобусот.
И се сеќавам, ти плачеше. Сестра ми и јас седевме во автобусот. Те видов како плачеш. На станицата, автобуска. Стоеше и некој пријател стоеше до тебе. И ни мавташе и плачеше. Пријателот ти ја стави раката на рамото. Не се обидуваше да те прегрне, да не ти земе ни секунда од гледањето на твоите деца како си заминуваат.
Се сеќавам, заплакав и јас. И плачев сѐ додека не заспав. Се ѕверев во изветвената потпирка на седиштето пред мене или низ прозорот во населбите на изумирање низ кои поминувавме.
Не ти верував кога ми каже дека си одиме само на неколку недели. Да ти верував, немаше да плачам. Или можеби ќе плачев? Не знам. Ама знам дека другите деца зборуваа дека си одам. Не како да си одам на неколку недели, туку како да си одам, одам. А нив им верував.
Голема капка се распарчи кога падна на главата на момчето. Погледна во небото како да моли за само уште неколку мигови.
– Се прашувам дали постои мојата мечка. И кој ја измисли. Мама и ти или јас? Ако сте вие, ако си ти, овој пат ќе ти верувам.
Се возевме низ најцрниот мрак на кој било кога се сеќавам, по некаков тесен, мизерен, селски макадам. На тоа се сеќавам. Не се сеќавам на лицата на сопатниците. Не се сеќавам дури ни на лицето на сестра ми во тој автобус. Се сеќавам, седеше до мене. Сериозна и мирна. Додека јас цмиздрев. И ја држеше раката или околу мојот врат или на моето рамо. Цело време ја држеше раката на мене, како да се плашеше дека може да исчезнам. Денеска знам, беше тинејџерка која доби задача да го чува своето мало братче. Ама не се сеќавам на нејзиното лице. Барем не на тоа кое го имаше во автобусот. И се сеќавам на мракот. Беше секаде околу нас. На градовите во мрак. Или на селата. На куќите без светло. Се возевме бавно. На тоа исто така се сеќавам. И на трупот покрај автобусот.
Всушност, не се сеќавам на трупот. Не на целиот. Можеби само на ногата. Ама, се сеќавам, слушнав дека има човечки труп на автопатот.
Кој можеше да предвиди дека подоцна, со овој конечен крај на светот, ќе ги гледаме на стотици? А, стари? Кој би рекол дека денес оној еден крај патот, само нозете на тој еден труп крај патот, ќе ми изгледаат како нешто сосема прифатливо, нешто што е секојдневно?
Ама, се сеќавам на тоа. Не се сеќавам на контролните пунктови низ кои поминувавме. А, ги поминувавме. Знам од твоите приказни. За тоа како си им се јавувал на познаници да слушнеш дали децата успеале да поминат. За тоа како си стравувал некој да не не симне од автобусот на еден од тие контролни пунктови. Ама на нив не се сеќавам. Не се сеќавам дали сум видел барем еден наоружан човек. Иако сигурно ги имало. Мора да ги имало.
Ама се сеќавам дека застанувавме… На некои места дури и долго седевме во таа лимена кутија, дишејќи и молчејќи, чекајќи во спарина и тишина. Не знам што чекавме. Никој не го напушташе автобусот. Никој ниту излегуваше, ниту влегуваше. Ниту се палеа светлата за читање. А сите беа будни. И тивки.
Сега ни се сосем блиску. Ја чуствувам нивната близина. Тато, човекојадци се. Овие околу нас. Чувствувам дека ми се зад грб. Сакаат да пријдат од зад грб. Да не ги видиме и да не гледаме додека не напаѓаат..
Ама нема врска.
Се сеќавам, конечно, и дека застанавме и дека сите луѓе се затрчаа на едната страна на автобусот. Во моето сеќавање тоа е на десната страна. Ама во моите сеќавања и моето седиште беше на десната страна на автобусот, до прозорот. А сепак, се сеќавам, дека сите отидоа на едната страна на автобусот, само јас останав на другата. Речиси целиот автобус се залула од тежината на телата кои се наведнаа на прозорите за да ја видат мечката.
А јас знаев дека тоа е моето мече. Мојата мечка заштитник. И ништо од тоа не ми беше чудно. Така се сеќавам. И јас не се затрчав заедно со другите до прозорот за да ја видам мечката, а сепак се сеќавам дека се движеше нежно како крзно на мечка и моќно како напад на мечка. Не се плашеше од преплашените луѓе во автобусот. Само се прошета, како да сакаше сите да ја видиме, јас да ја видам.
Понекогаш, се сеќавам и на верзијата која ми ја кажа сестра ми „тоа е само мечка“. А пак, некогаш се сеќавам и како сите се стрмоглавуваат кон прозорите за го видат мртвото тело крај автобусот, а сестра ми не сакаше и јас да видам човечки труп, па ми рече дека тоа е мојата мечка.
Не знам што е вистина. Како навистина беше? Дали воопшто некогаш сте ми раскажувале дека имам мечка заштитник?
Еден од нив ми е зад грб.
Зад грбот на момчето се појави едно од тие суштества. Како сенка, се појави од никаде. А момчето не се сврте, иако очигледно знаеше дека е крај.
– Можеби сум ја измислил својата мечка заштитник. Можеби сето ова сум го измислил. Сепак, ми се чини дека нешто се движи низ шумата. Не мислам на човекојадците. Тие се веќе тука.
Не, ми се чини дека гледам кафено крзно кое сјаи на дождот и голема муцка под благите очи на мојата мечка. Гледам како вешто и скришно приоѓа.
#b
1. Заб. на преведувачот: Српањ е хрватското име за месец јули, додека јули е името на месецот на српски јазик кој може да се претпостави е мајчиниот јазик на главниот лик.