Во самотијата на памучните полиња, Бернар Мари Колтес
Договор е комерцијална трансакција која се однесува на забранети или строго контролирани вредности и се случува во неутрални простори, недефинирани и непредвидени за оваа употреба.
Бернар Мари Колтес, Во самотијата на памучните полиња
Пост-пазарната етика и естетика, поимана од аспект на автореференцијалноста на субјектот кој е директно вклучен во пазарот како топос, се артикулира многузначно и мултимедијално, па со тоа не го заобиколува ниту театарот како медиум, односно драмата како перформативна категорија од една страна и како јазичен систем од друга страна.
Поаѓајќи од неможноста за постоење на невиност на јазикот – со терминологијата на Ролан Барт, и токму низ парадигмите на пост-пазарната етика и естетика, Бернар Мари Колтес го создава светот на односите меѓу своите протагонисти низ раскошната драматургија на драмскиот текст „Во самотијата на памучните полиња“, поаѓајќи од широкото сфаќање на консумеризмот како главна алатка на нарацијата, односно со јазикот на теоријата на драмата — перформативниот карактер на драмскиот текст, или најдобро – причината за дејство: le deal.
Драмската структура на текстот (навидум) е мошне едноставна: дует меѓу Дилерот и Клиентот во еден купопродажен, трговски дијалог кој може да биде толкуван (читан и разбран) како константна средба на два монолога, на два внатрешни гласа кои се допираат и се одбиваат, небаре се два пола на магнетна игла, и притоа предупредуваат за опасноста која ја носат: заканата која ескалира до конфликт (претпоставен, насетен) заради неможноста да се постигне договорот, да се купи и да се продаде, да се оствари трансакцијата1F, да се биде дел од пазарот како рамноправна размена на искуства и поседувања. Но, тоа е само јазичната граѓа на текстот од која понатаму произлегуваат контекстите кои се предмет на ова размислување околу драмата на Колтес.
Политичката заднина која го тангира глобалниот пазар, во текстот на Колтес е само првата оска околу која ротира дејството: критиката на глобалниот поредок и слободниот пазар кој ги руши границите меѓу условно независните чинители кои го сочинуваат и кои на крајот ќе (мораат да) се предадат на волјата на посилниот, на Господарот, па дури и на Оксидентот – со терминологијата на Саид, да се потчинат до степенот на сопственото (повторно – претпоставено и насетено, заради невиноста на јазикот) обестелеснување. Во оваа критиката на консумеризмот, Колтес не го открива предметот на купопродажниот однос и го фрла читателот, односно – идниот гледач во многу замки, му поставува многу стапици низ кои мора внимателно да се движи, колку да стигне до соголениот антагонизам меѓу протагонистите. Ваквите атопични места или јазични јазли (места со згуснато значење кои имаат потреба од толкување), кои се раѓаат во општествено-политичкиот контекст на текстот, отвораат следна позиција од која Колтес го гради драмското дејство.
Имено, сред оваа метафора за капитализмот како техника на доминација2F, Колтес ја отвара втората линија која се однесува на љубовта како категорија на телото и предмет на интерес меѓу Дилерот и Клиентот, љубовта како пазарна вредност, под превезот на една високооктанска сексуалност; љубовта како себство, како личен квалитет кој станува дел од продуктите кои се нудат на глобалниот пазар; љубовта кодирана во форматот на (хомо)еросот кој на крајот треба себеси да се изрази перформативно, да се оствари, да се реализира во (хомо)сексуалност.
Клиентот и Дилерот имаат во најмала рака двојно кодирана врска. Тие се Ерос и Танатос: Дилерот претставен како Смртта и Клиентот претставен како Љубовта во терминалноста на нивната средба, остварувањето на трансакцијата. Средбата меѓу Ерос и Танатос во текстот на Колтес јасно асоцира на осумдесеттите години од минатиот век во кои СИДА-та станува новата чума во светот, што многу тесно се поврзува со биографијата на авторот. На ова ниво, текстот може слободно да се чита како себе-пророкување, како знаење за сопствената цена на љубовта, на потребата, на нагонот, како свесност за догмата против која сѐ уште се водат битки на многу полиња од човековото битисување.
Во ваквата вмрежаност, вториот код кој го носи односот меѓу Клиентот и Дилерот е јасно претставен преку трансформацијата на објектот во абјект. Објектот на љубов на крајот од драмата станува абјект, одбивност, станува емоционална состојба на презир кон некогаш толку посакуваниот објект и тоа тројно импостирана: кога објектот на љубов е Другиот, кога објектот на љубов е сместен во себеси (автоеротизам) и кога објектот на љубов е самата љубов. На крајот – во ваквата спрега, љубовта станува абјектен прозивод понуден на пазарот за чувства, трансакција по која не би посегнал никој кој не е однапред заплеткан во ваквата трансакција, додека ликот (Клиентот) самиот себеси си станува абјект и тоа токму од позицијата на сопствената сексуалност која ја презира доволно за да ја издигне до омразена карактеристика, омразен дел од себството, оружје подготвено за (само)убиство.
Конечно, „Во самотијата на памучните полиња“ од една страна станува пиеса за самотијата како нужност, како понуден метод преку која објектот никогаш нема да стане абјект (што најверојатно е единствениот катарзичен момент на директно засегнатиот читател и идниот гледач), а од друга страна уметнички чин кој го пласира отуѓувањето како средство за себеспасение, бегството од толку посакуваниот Друг кон себеси, колку и натаму да се живее копнежот по конечната средба меѓу Ерос и Танатос. Останува само прашањето на методот: Alors, a quelle arme?
#b
1. Како што запишува и Колтес во воведната дидаскалија од драмскиот текст: Договорот (дил-от) е комерцијална трансакција
2. Терминот е позајмен од М. Фуко, цитиран во „Технологија на себствата“ каде Фуко зборува за постоењето на три главни типа техника: техника на производство, техника на означување или комуникација и техника на доминација