Сочувствителна или поинаква, третата генерација еврејски интелектуалци, ја чувства обврската, да ја задржи моралната будност, над духовното вознесување на мнозинството, во име на нормалноста, со други зборови, она, што Паскал Брукнер чувствувал, дека недостасува, тоа е материјализирањето. Ова е тоа, што Габор Шанто еуфемистички го нарекува „извесен критички став кон општеството“ – останатите зборуваат отворено за нормалноста. Елма Софтиќ Кауниц, недвосмислено објаснува, дека таа намерно останала во воено Сараево и, дека, во оние немилосрдни времиња, дури, родила и дете, бидејќи нејзиното исчезнување значително би го намалило бројот на „нормалните“ луѓе. Земајќи го во предвид бројот на луѓето, што се мразат едни со други“, пишува таа – „и тоа само од причина, што тие им припаѓаат на одредена раса или народ – не можете да тврдите, дека тие не се нормални. Нив ги има навистина многу. Толку многу, што често имав обичај да се прашувам, дали, можеби, јас не бев на далечната страна од нормалноста. Бидејќи јас не мразам. „Во текстот, составен во помалку екстремни околности, Максим Билер искрено опишува, дека причината, поради којашто современата германска литература е досадна и глупава, е тоа, што, сè до денеска, Германците се плашат да се соочат со улогата, што ја имале нивните родители во војната: „тие не се расположени да ја тапкаат по рамо колективната меморија на својот народ“. Во трансисториската перспектива на Виктор Нојман, заедничкото наследство на унгарските, чешките, полските и романските Евреи е именоно фактот, за поседувањето на „умножен идентитет“, што тој го смета за единствен рационален одговор во мултиетничката држава. Својот есеј, Константин Геберт го завршува со заклучокот, дека, тие, на крајот, го добија она, за коешто се бореа пред 1989 г., за време на периодот на формирањето на нивниот идентитет: малата и банална еврејска заедница почна да егзистира, што не е ниту подобро, ниту полошо, од било каде на земјата, што значи, дека „нормалната состојба“ одново почна. Не остварливата „заедница на судбината“ на Ласло Мартон, беше напишана од појдовната точка на историското помирување, коешто е апсолутна нормалност. Еми Барух, која, исто така, има извесен дух, сроден со неговиот, ја цитира Хана Арент, во името на „универзалната нормалност“, којашто тврди, дека „Европа е дом на Евреите“ и, дека тоа е причината, поради којашто, тие се борат против идејата за „Шенгенска Европа“, зашто – заедно со Бугарите, со коишто бара вистинска „заедница на судбината“ – таа нив ги лишува од задоволството од нивна заедничка татковина.
Го започнав овој вовед, велејќи, дека самото постоење на генерација, за којашто сакав да зборувам, се наоѓа под сомневање. Можно е, дека дури и сега, постоењето на новата генерација на централно-и источно-европски писатели е само за мене очигледно. Во онаа мерка, во која интелектуалците на едно доба, можат да се сметаат, како израз на генерацискиот „поглед на свет“, може, исто така, за „третата генерација“ воопштено да се каже , дека тоа се оние, што не се загрижени во врска со заминувањето и останокот, проштевањето и одмаздата, пресијата и сублимацијата. Со помош на саморефлексија, тие сакаат да воведат ред во умот и душата, и да ја довршат задачата, којашто, без разлика дали свесно или преку умно – отсутното одложување, ним им е доверена, од страна на втората генерација. И токму поради тоа, што е вистина, дека традициите се создаваат, можат, исто така, да се создаваат и генерации – преку средби, преку издавање на заедничка антологија, или, дури, преку пишувањето на преглед, каков што е овој овде. И доколку ваквата генерација, некогаш, навистина дојде до самоспознание, тогаш, показател на нејзиниот придонес, исто така, ќе биде тоа, што најавторитативните текстови, за идните генерации на централно-и источно-европските Евреи, нема да бидат напишани од страна на психолозите.
Превод од англиски: Елизабета Шелева
Цитирани есеи
Albahari, Davi (Belgrade – Calgary): The Burden of Mimicry
Barouh, Emmy (Sofia): Fragments About the Conflicts and Cultural Adaptation of the Wondering Jew
Biller, Maxim (Prague – Köln): Writing History
Gebert, Konstanty (Warsaw): Dial-a-Jew
Neumann, Victor (Timisoara): Central-East European Jews and the Intercultural Idea
Màrton, Làszlу (Budapest): The Chosen Ones and the Mingled Ones
Szànto T. Gàbor (Budapest): To Be a (Hungarian-) Jewish Writer
Softic-Kaunittz, Elma (Sarajevo): Few Sentences about the Rhytm of Crime
Milos Ziak (Bratislava): “We Want Messiah Now”
Библиографски белешки
Bruckner, Pascal: On Cosmopolitism, Magyar Lettre International, 1996/2.
Danto, Arthur: Narration and Knowledge. New York 1985
Eliade, Mircea: Az örök visszatèrès mitosza (The Myth of Eternal Return) Budapest,
1989.
Fehèr, Ferenc – Heller, Àgnes: Amodernitàs ingàjà (The Pendulum of Modernity) In: A modernitàs ingàjà, Budapest, 1993.
Hobsbawn, Erik: Inventing Traditions. In: The Invention of Traditions. (Ed. by:) E.
Hobsbawn and T. Ranger, Cambridge, 1983.
Howe, Neil – Strauss, William: The New Generation Gap, The Atlantic Monthly, 1992 December
Kestenberg, Judith: A túlèlok gyermekei ès a gyermek túlèlok (The Children of Survivals and Survived Children) Thalassa, 1994/1-2.
Toulmin, Richard: Cosmopolis. The Hidden Agenda of Modernity, Chicago, 1990.